دولت فدرال بلژیک
شاید به جرات بتوان گفت که بلژیک تنها سیستم متمرکزی در جهان است که بتدریج به سمت حکومت غیر متمرکز و در ادامه به سمت سیستم فدرال رفت. سیستم فدرالیسم در این کشور مشخصاً از سال ۱۹۷۰ بتدریج آغاز شد. فدرالیسم در بلژیک یک باره ایجاد نشده است بلکه به صورت یک روند پیش رفته است. در سال ۱۹۹۳، بلژیک رسماً خود را دولت فدرال نامید.
قدرت در کشور بلژیک قانوناً در شش بخش، یعنی شهرداری ها، استان ها، مناطق، جوامع زبانی، فدرال و اروپا، تقسیم شده است.
در پارلمان ملی قانوناً دولت فدرال توسط پادشاه معرفی می‌شود، سپس دولت پیشنهادی می بایست از مجلس شورا رای اعتماد بگیرد. طبق قانون، نخست وزیر، دولت تائید شده توسط پارلمان فدرال را هدایت می‌کند. طبق قوانین بلژیک تعداد وزرای فلامان و فرانسوی زبان در دولت می بایست مساوی باشد.
در اروپا، کشور بلژیک یکی از معدود کشورهایی است که رای دادن در آن بصورت اجباریست. طبق قانون اساسی، بلژیک دارای حکومت مشروطه و فدرال است و از جوامع و مناطق مختلف تشکیل شده است. بلژیک از سه جامعه فرانسوی، فلامان و آلمانی زبان تشکیل شده است. در ضمن بلژیک دارای سه منطقه والونی، فلاندر و بروکسل می باشد. علاوه بر موارد فوق کشور بلژیک متشکل از چهار منطقه زبانی فرانسوی، فلامان (هلندی)، دو زبانی در بروکسل و آلمانی (در منطقه آلمانی نشین) است. هر بخشی در کشور جزء یک منطقه زبانی است. بنابر این قدرت در سه منطقه قومی- زبانی و جغرافیائی (فلاندر، والونی و بروکسل) تقسیم شده است. تا قبل از انتخابات ۲۵ مه ۲۰۱۴، ترکیب دولت فدرال حاصل ائتلافی میان لیبرال ها، سوسیالیستها و دمکرات مسیحی های فرانسه و فلاموند زبان بوده است که نخست وزیر آن رهبر سابق حزب سوسیالیست فرانسه زبان بلژیک آقای “الیو دی روپو” بود.
انتخابات ۲۵ ماه مه ۲۰۱۴
یکشنبه ۲۵ ماه مه ۲۰۱۴، انتخابات دوره ای مجلس شورای ملی بلژیک به همراه انتخابات مجالس مناطق(بروکسل، والونی، فلاندر، آلمانی) و پارلمان اروپا برگزار شد. در این دور از انتخابات به بدلیل انجام ششمین رفرم در قوانین بلژیک، انتخابات مجلس سنا بصورت مستقیم با رای شهروندان بلژیکی برگزار نشد. اینباراعضای مجلس سنا توسط اعضای پارلمان مناطق سه گانه و نیز توسط خود سناتورها با توجه به نتایج انتحابات، تعیین خواهند شد.
در ضمن در این روز اعضای پارلمان مجالس مناطق و جامعه فرانسه زبان نیز انتخاب شدند. رای دهندگان ۳۱۳ عضو پارلمان را از طریق رای گیری مستقیم انتخاب کردند و ۹۴ عضو پارلمان جامعه فرانسه زبان توسط پارلمان های دو منطقه والونی و بروکسل تعیین خواهند شد. در زیر به اجمال به وضعیت مناطق مذکور می پردازیم:
پارلمان منطقه فلاندر
در این منطقه، فلامانها در ۲۵ ماه مه، ۱۲۴ عضو پارلمان فلاندر را از میان مجموع نامزدهایی که خود را برای این انتخابات کاندیدا کرده بودند، انتخاب کردند. در مجموع در بخش فلاندر، ۱۷ حزب بزرگ و کوچک در کارزار انتخاباتی شرکت داشتند. در حدود ۴.۷۷۱۶۵۷ شهروند بلژیکی در انتخابات منطقه فالاندر شرکت داشتند. از مجموعه شرکت کنندگان ۲۱۹۵۷۴ نفر رای سفید و باطله دادند. قابل توجه است که رای های سفید و باطله طبق قانون به مجموع رای های حزب اکثریت یا برنده انتخابات اضافه خواهد شد و این باعث افزایش آرای حزب مربوطه می شود. در انتخابات پارلمان منطقه فلاندر، نتایج انتخاب احزاب و سازمان های سیاسی به قرار زیر است:
– NVA حزب “ائتلاف نوین فلامانها” ۴۳ نماینده ( ۳۱/۸۸ درصد که نسبت به انتخابات قبلی صاحب ۶ نماینده بیشتر شد)؛
– CD&V حزب دمکرات مسیحی منطقه فلاندر ۲۷ نماینده ( ۲۰/۴۸ درصد که نسبت به انتخابات قبلی صاحب ۱ نماینده بیشتر شد)؛
– Open Vld حزب لیبرال فلامان زبان ۱۹نماینده ( ۱۴/۱۵ درصد که نسبت به انتخابات قبلی صاحب ۱ نماینده بیشتر شد)؛
– sp.a حزب سوسیالیست فلامان زبان ۱۸ نماینده ( ۱۳/۹۹ درصد که نسبت به انتخابات قبلی تغییری در تعداد نمایندگانش بوجود نیآمد)؛
– Groen حزب سبزهای فلامان زبان ۱۰ نماینده (۸/۷۰ درصد که نسبت به انتخابات قبلی صاحب ۱ نماینده بیشتر شد)؛
– Vlaams Blok حزب راست افراطی “منافع فلامان” ۶ نماینده ( ۵/۹۲ درصد که نسبت به انتخابات قبلی تعداد نمایندگانش ۹ تا کمتر شده است)؛
– PVDA حزب کارگر بلژیک بخش فلامان زبان(چپ رادیکال) بدون نماینده ( ۲/۵۳ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۲/۱ درصد افزایش آراء داشته است)
– UF اتحاد فرانسه زبانان منطقه برابان فلامان ۱ نماینده (۰/۸۳ درصد که نسبت به انتخابات قبلی تغییری در تعداد نمایندگانش بوجود نیامد).
پارلمان منطقه والونی
در این منطقه، والون های فرانسه زبان ۷۵ عضو پارلمان والونی را از میان مجموع نامزدهایی که برای این انتخابات خود را کاندیدا پارلمان کرده بودند، انتخاب کردند. در مجموع در منطقه والونی ۲۴ حزب بزرگ و کوچک در کارزار انتخاباتی این منطقه شرکت کردند. در حدود ۲.۵۱۶۴۲۰ شهروند بلژیکی در انتخابات منطقه والونی می بایست شرکت کنند. اما در روز رای گیری تنها ۲.۲۱۱۳۲۷ رای دهنده در انتخابات شرکت داشتند. یعنی رقمی در حدود ۲۲/۱۲ درصد در رای گیری حضور پیدا نکردند. از تعداد شرکت کننده در روز رای گیری، ۱۶۳۸۱۸ (۴۱/۷ درصد) شهروند بلژیکی رای سفید و باطله دادند.
در ضمن تمام اعضای منتخب پارلمان والونی در پارلمان جوامع فرانسه زبان نیز حضور خواهند داشت. در انتخابات پارلمان منطقه والونی نتایج انتخاب احزاب و سازمان های سیاسی به قرار زیر است:
– PS حزب سوسیالیست ۳۰ نماینده؛ (۳۰/۹۰ درصد که نسبت به انتخابات قبلی صاحب ۱ نماینده بیشتر شد)؛
– MR حزب لیبرال ۲۵ نماینده؛ ( ۲۶/۶۸ درصد که نسبت به انتخابات قبلی صاحب ۶ نماینده بیشتر شد)؛
– CDH مرکز دمکرات انسانی ۱۳ نماینده (۱۵/۱۷ درصد)؛
– ECOLO حزب سبزها ۴ نماینده؛ (۸/۶۲ درصد، یعنی نسبت به انتخابات قبلی ۱۰ نماینده اش را در پارلمان از دست داد)؛
– PTB- GO حزب کارگر ۲ نماینده؛ (۵/۷۶ درصد)
– PPB حزب مردم (راست لیبرال) ۱ نماینده (۴/۸۶ درصد).
پارلمان منطقه بروکسل
بروکسل پایتخت بلژیک است که در این منطقه به لحاظ جمعیتی، ۸۵ درصد فرانسه زبان و ۱۵ درصد فلامان زبان هستند. تعداد آرای اخذ شده با توجه به جمعیت زبانی در هر لیست انتخاباتی است.
منطقه بروکسل به لحاظ جغرافیائی در منطقه فلاندرر قرار دارد. همین امر چندین دهه است که موجب کشاکش های بسیاری میان سیاست مداران فلامان و فرانسه زبان شده است. زبان رسمی بروکسل دو زبانه می باشد(فرانسه و فلامان). برخی از احزاب ناسیونالیست و راست فلاندر تلاش بسیاری دارند که بروکسل بعنوان یک منطقه کامل و مستقل از مناطق دیگر مطرح نباشد.
در منطقه بروکسل ۲۹ حزب بزرگ و کوچک در کارزار انتخاباتی شرکت داشتند. در این منطقه، رای دهندگان ۸۹ عضو پارلمان بروکسل را از میان مجموع نامزدهایی که برای این انتخابات خود را کاندیدا کرده بودند، انتخاب کردند.
از مجموع نمایندگان پارلمان ۷۲ نفر نمایندگان بخش فرانسه زبان و ۱۷ نفر نماینده بخش فلاموند زبان هستند.
در پارلمان جامعه فرانسه زبان، ۱۹ عضو فرانسه زبان پارلمان بروکسل حضور خواهند داشت.
در این انتخابات در حدود ۵۸۴۳۱۰ شهروند بلژیکی دارای حق رای می باشند که در روز رای گیری تنها ۴۸۸۵۹۳ نفر در رای گیری شرکت کردند. از تعداد شرکت کنندگان در انتخابات بروکسل، در حدود ۲۵۸۸۷ نفر رای سفید و باطله دادند. در ضمن در بروکسل دو لیست اتنخاباتی فرانسه و فلامان زبان وجود دارد و هر بخش به نمایندگان جوامع زبانی خود رای می دهندد. انتخابات پارلمان منطقه بروکسل، احزاب و سازمان های زیر توانستند از مجموع ۸۹ نماینده پارلمان نتایج زیر را بدست آورند. :
لیست اول- ۷۵ نماینده برای فرانسه زبانها(با توجه به تعداد جمعیت فرانسه زبانها ها در بروکسل):
– PS حزب سوسیالیست ۲۱ نماینده (۲۶/۵۸ درصد)
– MR حزب لیبرال ۱۸ نماینده (۲۳/۰۳ درصد)
– FDF فدراسیون دمکرات فرانسه زبان ۱۲ نماینده ( ۱۴/۸۱ درصد)
– CDH مرکز دمکرات انسانی ۹ نماینده؛ (۱۱/۷۳ درصد)
– ECOLO حزب سبزها ۸ نماینده؛ (۱۰/۱۱ درصد)
– PTB GO حزب کارگر ۴ نماینده؛ (۳/۸۶ درصد)
لیست دوم- ۱۷ نماینده برای فلامان زبانها (با توجه به تعداد جمعیت فلامان ها در بروکسل):
– Open Vld حزب لیبرال فلامان زبان ۵ نماینده ( ۲۶/۷۳ درصد)
– Spa حزب سوسیالیست فلامان زبان ۳ نماینده ( ۱۹/۵۴درصد)
– Groen حزب سبزهای فلامان زبان ۳ نماینده (۱۷/۸۹ درصد)
– NVA حزب”ائتلاف نوین فلاموندها” ۳ نماینده ( ۱۶/۹۹ درصد)؛
– CD&V حزب دمکرات مسیحی منطقه فلاندر ۲ نماینده ( ۱۱/۴۲ درصد)
– VB حزب راست افراطی “منافع فلامان” ۱ نماینده ( ۵/۶۲درصد)
پارلمان منطقه آلمانی زبان
این منطقه در بخش والونی و در استان لیژ واقع شده است. بیش از ۷۵ هزار آلمانی زبان بلژیکی در این منطقه زندگی می کنند. در این منطقه، شهروندان این بخش، ۲۵ عضو پارلمان خود را از میان مجموع نامزدهایی که برای این انتخابات کاندیدا شده بودند، انتخاب کردند. در این انتخابات ۴۹ هزار شهروند بلژیکی صاحب حق رای بودند که در روز رای گیری تنها در حدود ۴۲۳۲۴ نفر (۱۳/۶ درصد) در رای گیری شرکت کردند. از میان شرکت کنندگان در رای گیری در حدود ۴۶۹۱ (۱۱/۰۸ درصد) رای دهنده، رای سفید یا باطله به صندوق ها ریختند. در انتخابات پارلمان منطقه آلمانی زبان نتایج انتخاب احزاب و سازمان های سیاسی که به پارلمان نماینده فرستادند به قرار زیر است:
– CSP حزب دمکرات مسیحی آلمانی زبان ۷ نماینده (۲۴/۹ درصد)؛
– ProDG طرفداران جامعه آلمانی زبان ۶ نماینده (۲۲/۲ درصد)؛
– Vivant حزب ویوان ۲ نماینده (۱۰/۶۲ درصد)؛
– Pff MR حزب لیبرال آلمانی زبان ۴ نماینده (۱۵/۵ درصد)؛
– SP حزب سوسیالیست آلمانی زبان ۴ نماینده ( ۱۶/۱ درصد)؛
– Ecolo حزب سبزها ۲ نماینده (۹/۵ درصد).
پارلمان جامعه فرانسه زبان
اعضای این پارلمان از طریق رای مستقیم مردم انتخاب نمی شوند. نمایندگان این پارلمان از میان دو پارلمان والونی و بروکسل تعیین می شوند. از پارلمان والونی تمام ۷۵ عضو و از پارلمان بروکسل تنها ۱۹ عضو فرانسه زبان می توانند جزء پارلمان مذکور شوند. بنابر این در مجموع این پارلمان ۹۴ عضو را در بر می گیرد. این پارلمان پس از تعیین دو پارلمان بروکسل و والونی تشکیل می شود.
نتیجه گیری در باره مناطق سه گانه فدرال
انتخابات در مناطق فدرال نشانگر این واقعیت است که در منطقه فلاندر جریانات راست افراطی، ناسیونالیست، میانه و لیبرال دست بالا را در منطقه دارند. از ۱۲۴ نماینده پارلمان فلاندر ۹۵ نماینده به جریانات فوق تعلق دارد. راست محافظه کار و ناسیونالیست در میان جریانات دیگر از نفوذ بالائی برخوردار است. یعنی از هر سه رای دهنده بلژیکی فلامان زبان یکی به ناسیونالیست حزب نوین فلامان رای داده است. مواضع جدائی خواهانه این حزب و دادن قدرت هر چه بیشتر به مناطق جغرافیائی و زبانی، مخالفت با والونها و حزب سوسیالیست فرانسه زبان، اتخاذ سیاست های سختگیرانه علیه مهاجرین و متقاضیان پناهندگی جز سیاست های اصلی این حزب می باشد.
در واقع صحنه سیاسی جامعه بسیار تحت تاثیر حزب مذکور است. افزایش تعداد آرای این حزب نقش و نفوذ این جریان را بسیار بالا برده است. در مناطق والونی و بروکسل حزب سوسیالیست اکثریت آراء را بدست آورد. این حزب در والونی بر تعداد نمایندگانش اضافه شد و در بروکسل اندکی بر تعداد رای دهندگانش اضافه شد. در دور قبل بین “سبزها” و “مرکز دمکرات انسانی” و “سوسیالیست ها” جبهه ای مشترک با نام “زیتون” درست شده بود. در والونی لیبرال ها توانستند ۶ نماینده بر تعداد نمایندگانشان اضافه کنند. اما در بروکسل یک نماینده از دست دادند. حزب سبزها در والونی و بروکسل دچار شکست سختی شد و نمایندگانش در پارلمان والونی از ۱۴ به ۴ و در پارلمان بروکسل از ۱۶ به ۸ رسید. مشابه این حزب (گرون) در منطقه فلاندر و بروکسل بر تعداد آرایش اضافه شد. از شگفتی های انتخابات ۲۵ ماه مه، کسب آراء توسط حزب کارگر بلژیک (جریان مارکسیستی) می باشد. این حزب توانست در مناطق والونی ۲ و در بروکسل صاحب ۴ نماینده در پارلمان دو منطقه شود. راست افراطی بر عکس انتخابات دیگر کشورهای اروپائی آرای اش بشدت کاسته شد. بعنوان مثال “حزب فاشیستی منافع فلامان” (VB) تعداد آرای اش در فلاندر از ۲۱ به ۶ در پارلمان رسید. و در پارلمان بروکسل و اروپا تنها توانست ۱ نماینده به هر پارلمان بفرستد. در واقع راست افراطی در این انتخابات تضعیف شد. در والونی و بروکسل احزاب فرانسه زبان راست افراطی در حال حاضر بدلیل پراکندگی و اختلافات بیشمار از وزن آنچنانی در مناطق فرانسه زبان بلژیک برخوردار نیستند.
هر چند چپ ها در دو پارلمان والونی و بروکسل حضور سنگین دارند اما اگر تعداد آرای سه منطقه را با هم در نظر داشته باشیم متوجه این موضوع خواهیم شد که راست ها در این انتخابات رشد بیشتری در کل بلژیک داشته اند.
انتخابات پارلمان فدرال
رای دهندگان بلژیکی می بایست ۱۵۰ عضو پارلمان(مجلس شورای ملی بلژیک) فدرال بلژیک را انتخاب کنند. روز یکشنبه مردم منطقه فلاندر، ۸۷ نماینده خود را انتخاب کردند. از پنج استان فلاندرر یعنی از آنتورپ ۲۴ ، فلاندر شرقی ۲۰، فلاندر غربی ۱۶، برابان فلامون ۱۵ و لیمبورگ ۱۲ نماینده می بایست از منطقه والونی ۴۸ نماینده انتخاب شدند. نمایندگان این منطقه هم از ۵ استان والونی یعنی انو ۱۸، لیژ ۱۵، نامور ۶، برابان والون ۵ و لوکزامبورگ ۴ نماینده، می بایست وارد پارلمان فدرال شود. از منطقه بروکسل نیز ۱۵ نماینده انتخاب و به پارلمان فدرال وارد شدند.
از نکات جالب انتخابات بلژیک این است که سه طیف از گروه های کوچک حزبی با یکدیگر به لحاط تکنیکی اتحاد کردند تا بلکه از مرز ۵ درصد تعیین شده برای ورود به پارلمان بگذرند و از این طریق به پارلمان نماینده بفرستند. این اتحادهای تکنیکی میان ۵ جریان چپ، سه جریان راست و دو جریان چپ دمکرات صورت گرفت. البته این اتحاد جنبه تکنیکی و موقت دارد و پس از انتخابات به مفهوم اتحادی پایدار باقی نمی ماند. در این اتحاد هر نماینده ای که از هر طیف انتخاب شود در واقع نماینده حزبی خواهد بود که عضو آن است و نه نماینده اتحاد. در انتخابات ۲۵ ماه مه شانس احزاب کوچک برای ورود به پارلمان فدرال و منطقه ای افزایش یافت. احزاب کوچک دارای گرایشات چپ رادیکال، راست، لیبرال و حتی میانه می باشند. بعد از چند هفته کارزار انتخاباتی سرانجام در انتخابات پارلمان فدرال بلژیک، احزاب و سازمان های زیر توانستند از مجموع ۱۵۰ نماینده پارلمان نتایج زیر را کسب کنند:
– حزب”ائتلاف نوین فلاموندها”(NVA) ، منطقه فلاندر 34 نماینده ( ۲۰/۳ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۲/۹ درصد افزایش آراء داشته است یعنی ۶ نماینده بیشتر)؛
– حزب دمکرات مسیحی (CD&V )، منطقه فلاندر ۱۸ نماینده ( ۱۱/۷ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۰/۸ درصد افزایش آراء داشته است. یعنی ۱ نماینده بیشتر)
– حزب سوسیالیست فرانسه زبان ۲۴ نماینده ( ۱۱/۶ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۲/۱ درصد کاهش آراء داشته است. یعنی ۲ نماینده کمتر)
– حزب لیبرال فلامان زبان(VLD )، منطقه فلاندر ۱۴ نماینده ( ۹/۸ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۱/۲درصد افزایش آراء داشته است. یعنی ۱ نماینده بیشتر)
– حزب لیبرال فرانسه زبان 19 نماینده ( ۹/۶ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۰/۳ درصد افزایش آراء داشته است. یعنی ۱ نماینده بیشتر)
– حزب سوسیالیست فلامان زبان (SPA)، منطقه فلاندر نماینده ( ۸/۹ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۰/۳ درصد کاهش آراء داشته است. یعنی نمایندگانش کم یا زیاد نشده است)
– حزب سبزهای فلامان زبان(Groen )، منطقه فلاندر ۶ نماینده (۵/۳ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۰/۹ درصد افزایش آراء داشته است. یعنی ۱ نماینده بیشتر)
– مرکز دمکرات انسانی ۸ نماینده ( ۴/۹ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۰/۶ درصد کاهش آراء داشته است. یعنی نمایندگانش کم یا زیاد نشده است)
– حزب راست افراطی “منافع فلامان”(VB)، منطقه فلاندر ۳ نماینده ( ۳/۷ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۴/۱ درصد کاهش آراء داشته است. یعنی نمایندگانش ۹ تا کمتر شده است)
– حزب سبزهای فرانسه زبان ۶ نماینده ( ۳/۳ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۱/۵ درصد کاهش آراء داشته است. یعنی نمایندگانش ۲ تا کمتر شده است)
– حزب کارگر بلژیک (چپ رادیکال ) ۲ نماینده ( ۲/۰ درصد که نسبت به انتخابات قبلی ۱/۲ درصد افزایش آراء داشته است. یعنی نمایندگانش ۲ تا بیشتر شده است)
– فدراسیون دمکرات فرانسه زبان ۲ (FDF) نماینده ( ۱/۸ درصد که در در دور قبل در انتخابات مجلس فدرال بصورت مستقل حضور نداشت)
– حزب مردم بلژیک (حزب لیبرال شدیدا راست) ۱ نماینده.
وضعیت نمایندگان در پارلمان فدرال حاکی از این واقعیت است که راست های ناسیونالیست، لیبراال همراه با راست های میانه از آرای بسیار بالایی برخوردار هستند. در واقع به لحاظ تاریخی در فلاندر قدرت اغلب در دست راست های میانه قرار داشته است. که گاهی لیبرال ها و سوسیالیست ها با ائتلاف توانسته اند قدرت را از جریانات دمکرات مسیحی بگیرند.
اما دمکرات مسیحی ها در صحنه سیاسی فلاندر همشیه نقش اساسی داشته اند. تنها در دوره های مختلف است که برای مدتی جریانات ناسیونالیستی به قدرت در سطح منطقه ای و فدرال برگشته اند. این بار نیز حزب بارت بورر تلاش دارد قدرت فدرال را در دست گیرد. اما وقتی خانواده های سیاسی را در پارلمان فدرال در نظر می گیریم متوجه می شویم که حزب سوسیالیست فرانسه زبان و فلامان زبان بعنوان اولین حزب پارلمان در عرصه ملی است. همین امر می تواند نقش سوسیالیست ها را در ایجاد ائتلاف هایی مختلف با دمکرات مسیحی ها، لیبرال ها و سبزها در عرصه کشوری فراهم کند. در حال حاضر پادشاه بلژیک به رئیس حزب نوین فلامان ها آقای بارت بورر ماموریت داده که برای تشکیل دولت جدید وارد گفتگو و مذاکره با احزاب سیاسی در سطح بلژیک شود. نگرانی های بسیاری برای تشکیل دولت جدید وجود دارد. فعلا جز انتظار نمی توان کار دیگری انجام داد. اما روشن است که حزب نوین فلامان این بار برای در قدرت ماندن حاضر به ائتلاف با دیگر احزاب فرانسه زبان و فلامان زبان است.
انتخابات مجلس سنا
در دوره های قبل، انتخابات سنا بخشاً با رای مستقیم مردم انجام می گرفت. یعنی از میان ۷۴ نماینده، ۴۰ نماینده بصورت مستقیم و بقیه بصورت غیر مستقیم انتخاب می شدند. پس از انجام ششمین رفرم دولتی در سال ۲۰۱۲، دیگر انتخابات مجلس سنا بصورت رای گیری مستقیم از مردم صورت نمی گیرد. تعداد نمایندگان مجلس سنا این بار در حدود ۶۰ عضو می باشد که ۵۰ نفر از آنها از مناطق فدرال به مجلس مذکور راه پیدا خواهند کرد. ۲۹ نفر از پارلمان فلامان و اعضای پارلمان بروکسل که فلامان زبان (یا هلندی زبان) هستند ( که حداقل یک نفر از سناتورها می بایست در بروکسل زندگی کند. جالب است هیچ فلامانی از بروکسل وارد پارلمان فدرال نشده است). ۲۰ نماینده از فرانسه زبانها ( ۱۰ نفر از جامعه فرانسه زبان خواهند بود که از این تعداد در حدود سه نفر می بایست حتما در بروکسل زندگی کنند و ۸ نفر دیگر توسط پارلمان والونی انتخاب می شوند و ۲ نفر آخر توسط گروه زبانی فرانسه زبان پارلمان بروکسل انتخاب خواهند شد). ۱ نماینده هم توسط پارلمان منطقه آلمانی زبان انتخاب و به مجلس سنا راه خواهد یافت. ۱۰ نفر دیگر باقیمانده برای راهیابی به مجلس سنا توسط خود اعضای مجلس سنا انتخاب می شوند. تعلق گروهی این سناتورها بستگی به نتایج انتخابات ۲۵ ماه مه دارد. از ۱۰ نفر فوق شش نفر توسط ۲۹ سناتور فلامان زبان و ۴ نفر دیگر توسط ۲۰ سناتور فرانسه زبان انتخاب می شوند.
پارلمان اروپا
در پارلمان اروپا قانونا طبق پیمان نامه لیسبون ۷۵۱ نماینده می بایست توسط ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا انتخاب شوند. با قبول عضویت کشور کراوسی به ۲۷ کشور عضو اتحادیه به تعداد نمایندگان پارلمان اروپا ۱۲ کرسی اضافه شده است یعنی تعداد اعضای پارلمان اروپا به 766 نماینده بالغ شد. البته در انتخابات ۲۰۱۴، این تفاوت بوجود آمده می بایست توسط پارلمان و سران ۲۸ کشور عضو تصحیح شود. تعداد نمایندگان هر کشور عضو بنا به تعداد جمعیت هر کشور تعیین می شود. و در این انتخابات با کاستن از سهمیه کشورها تعداد نمایندگان را به ۷۵۱ رسانده اند. بعنوان مثال آلمان در انتخابات ۲۰۰۹، ۹۹ نماینده داشت و امروز تعداد نمایندگانش به ۹۶ کاهش پیدا کرده است. کاهش سهمیه مختصص بسیاری از کشورهای عضو می شود. البته توجه داشته باشیم که هر کشور عضو حداقل می بایست ۶ نماینده در پارلمان داشته باشد. تعداد نمایندگان پارلمان اروپا در منطقه فلاموند زبان ۱۲، در منطقه فرانسه زبان ۸ و در منطقه آلمانی زبان ۱ عضو است. در انتخابات ۲۵ ماه مه در مناطق (فلامان زبان، فرانسوی زبان و آلمانی زبان) زبانی نمایندگان احزاب زیر توسط رای دهندگان انتخاب شدند. اسامی و تعداد نمایندگان انتخابی احزاب به قرار زیر است:
در منطقه فلامان زبان:
– حزب”ائتلاف نوین فلامانها” ۴ نماینده ( ۲۶/۷ درصد)؛
– حزب لیبرال فلامان زبان ۳ نماینده ( ۲۰/۴ درصد)؛
– حزب دمکرات مسیحی ۲ نماینده ( ۲۰ درصد)؛
– حزب سوسیالیست فلامان زبان ۱ نماینده ( ۱۳/۲ درصد)؛
– حزب سبزهای فلامان زبان ۱ نماینده (۱۰/۶ درصد)؛
– حزب راست افراطی “منافع فلامان” ۱ نماینده ( ۶/۸ درصد).
در منطقه فرانسه زبان:
– حزب سوسیالیست فرانسه زبان ۳ نماینده (۲۹/۳ درصد)؛
– حزب لیبرال فرانسه زبان ۳ نماینده ( ۲۷/۱ درصد)؛
– حزب سبزها فرانسه زبان ۱ نماینده ( ۱۱/۷ درصد)؛
– حزب دمکرات انسانی ۱ نماینده ( ۱۱/۴ درصد).
در منطقه آلمانی زبان:
– حزب دمکرات مسیحی ۱ نماینده (۳۰/۴ درصد).
ناسیونالیسم در فلاندر
فلامانها به لحاظ جمعیتی اکثریت مردم بلژیک را تشکیل می دهند. جمعیت آنها نزدیک به ۶۰ درصد می باشد. هر از گاهی ناسیونالیست های فلامان در منطقه فلاندر به قدرت بر می گردند. از اواخر دهه ۶۰ و سپس ۷۰ آنها دوباره به صحنه سیاسی فلاندر و بلژیک آمدند و موجبات تغییرات فزاینده ای در ساختار سیاسی این کشور شدند. در حال حاضر در جنبش فلامانها، گرایش اصلی با ناسیونالیست ها می باشد. البته در جنبش فلامانها چندین گرایش ناسیونالیستی همانند جدائی خواهان، طرفداران کنفدرالیسم و فدرالیسم نقش اساسی در سیاست منطقه فلاندر بازی می کنند. از سال ۲۰۰۴، جنبش فلامانها گرایش جدیدی مبنی بر توجه نسبت به خارجیانی که هویت یا ملیت بلژیکی کسب می کنند از خود نشان داده اند و آنها در این مدت تلاش کرده اند ” بلژیکی های جدید” را به سمت مواضع خود جلب و جذب کنند. در گذشته همشیه خارجیان بلژیکی شده، به سمت احزاب چپ، سبز و حتی لیبرال تمایل نشان می دادند و ناسیونالیست ها سیاست جذب این طیف از بلژیکی های جدید را نداشتند و غالبا آنها را با خارج ستیزی دفع می کردند. این نوع برخوردها در هنگام رای گیری همواره به ضرر آنها تمام شده است.
ناسیونالیسم فلامان عنصر اصلی جنبش فلامانها است. ناسیونالیسم فلامان سابقه تاریخی در بلژیک دارد. از اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ فعالیت ناسیونالیست ها آغاز و شدت پیدا کرد. آنها فعالیت خود را با طرح اینکه زبان فلامان می بایست به عنوان یکی از زبان های ملی کشور در آید آغاز کردند و موفق به کسب این مطالبه اصولی شدند. ناسیونالیست های فلامان از سال ۱۹۷۰ تا امروز موجب شش رفرم ساختاری در قوانین اساسی بلژیک شدند و در واقع سمتگیری به سمت سیستم غیر متمرکز و سپس فدرالیسم در بلژیک از طریق فشار ناسیونالیست های فلامان آغاز شد. البته بخشی از آنها بدنبال استقلال فلاندر هستند و می خواهند بروکسل پایتخت بلژیک و مرکز ارگان های اروپائی را نیز با خود داشته باشند. آنها در ضمن خواهان قطع کمک های منطقه فلاندر به دو منطقه دیگر هستند. آنها همه کار می کنند تا بروکسل به عنوان یکی از سه منطقه فدرال مستقل بلژیک، مطرح نباشد. البته به لحاظ تاریخی در دهه پیش سال ۲۰۰۰ ناسیونالیست های جنبش فلامان به چند بخش چپ، راست و میانه و رادیکال تقسیم شدند و در ادامه در احزاب سنتی موجود در فلاندر وارد شدند. اما یک بخش سخت آن باقی ماند و بعد از چند سال حزب “ائتلاف نوین فلامانها” (NVA) را تشکیل داد.
حزب”ائتلاف نوین فلامانها”(NVA)
این حزب در سال ۲۰۰۱ تشکیل شد و دارای دیدگاه های محافظه کارانه راست و ناسیونالیست می باشد. این حزب خواهان استقلال فلاندرر در چارچوب اتحادیه اروپا به طریق سیاسی می باشد. بین سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ حزب مربوطه تنها یک نماینده در پارلمان بلژیک داشت اما در ادامه با ائتلاف با حزب دمکرات مسیحی توانست فرصت برای طرح نظرات خود را بیابد. از سال ۲۰۰۸ ائتلاف دو حزب به پایان رسید و حزب”ائتلاف نوین فلامانها” از سال ۲۰۱۰ در انتخابات پارلمانی لیست مستقل ارائه داد و تعداد آرایش در کل بلژیک به ۱۷.۴ درصد رسید و ۲۷ نماینده به پارلمان ملی یا فدرال فرستاد.
چنین نتیجه ای برای حزبی که خواهان جدائی از بلژیک می باشد بسیار غیرمترقبه برای احزاب دیگر در انتخابات بود. در انتخابات شهرداری ها و استان ها در بلژیک در ۱۴ اکتبر 2012 حزب مربوطه ۳۸ درصد آراء را در فلاندر از آن خود کرد. در ده شهر بزرگ فلاندر صاحب شهردار شد ودر ۳۵ منطقه دیگر امکان این را یافت که با احزاب دیگر، ائتلافی را برای مدیریت ۳۵ شهرداری تشکیل دهد. در انتخابات شهرداری ها این حزب توانست ۱۶۰۰ پست مشاور شهرداری را از آن خود کند. از جنبه اقتصادی واجتماعی مواضع این حزب کاملاً لیبرالی است و از نظر فرهنگی و تاریخی از ناسیونالیست فلامان بهره بسیار می برد. به لحاظ تاریخی ناسیونالیست های فلامان در زمان جنگ جهانی دوم با آلمان نازی همکاری کردند و خسارات و آسیب های بسیار جدی به جنبش فلامانها در بلژیک وارد کردند. این حزب در کارزار تبلیغاتی خود از نارضایتی مردم فلاندر در رابطه با سیاست های دولت فدرال و احزاب سنتی بسیار ماهرانه استفاده می کند و در ضمن بشدت ضد حزب سوسیالیست فرانسه زبان بلژیک و نخست وزیر سوسیالیست آن آقای “الیو دی روپو”، می باشد.
رئیس حزب “بارت دو بور” بشدت علیه احزاب سنتی سمپاشی می کند اما در برنامه حزبی خود با دیگر احزاب راست مواضعش چندان تفاوتی ندارد. بعنوان مثال برنامه اقتصادی و اجتماعی حزب “ائتلاف نوین فلاموندها” کمی راست تر از احزاب لیبرال MR و VLD است. در عرصه سیاسی و ساختاری طرفدار سیستم کنفدرال است. این حزب از خصوصی سازی و کاهش مالیات ها حمایت می کند و فرقی به لحاظ برنامه ای چنانچه پیشتر متذکر شدیم با دیگر احزاب راست ندارد.
این حزب طرفدار اتخاذ سیاست های سختگیرانه علیه مهاجرین و متقاضیان پناهندگی است. “بارت دو بور” رئیس حزب “ائتلاف نوین فلامانها” تاکنون توانسته تنها با اتکا به روش های ارتباطی و تبلیغاتی فضای سیاسی را درفلاندر به نفع خود و حزبش تغییردهد. او بسیار باهوش و زیرک در جلب آرای مردم عمل می کند و براحتی نظر خبرنگاران و وسائل ارتباط جمعی را به خود جلب می کند. سخنرانی هایش بسیار پرقدرت و تاثیر گزاراست و موجب جلب احترام بسیاری نسبت به او می شود. او بدنبال متحد کردن فلاندر و افزایش هواداران خود است. او از توافقات سست و ناکارآمد دفاع نمی کند. او دائما خود را در عرصه تبلیغات قربانی سیاست های تبلیغاتی دیگران معرفی می کند. او در سخنرانی های خود از جملات کوتاه و جذاب برای جلب نظر دیگران استفاده می کند و بسیار شفاف نظراتش را طرح می کند.
در یک فضای انتخاباتی استفاده از ابزار مدرن تبلیغی و ارتباطی و نیز شفاف بودن در طرح نظرات و ایده آل ها بسیار دارای اهمیت است. او همواره می گوید که برای ایجاد تغییرات می بایست اراده داشت. بارت بوور و دیگر رهبران این حزب می دانند که طب ناسیونالیستی همشیگی نیست و به همین خاطر سعی می کنند از فرصت ایجاد شده نهایت استفاده را کنند. پدیده حزب مربوطه گویای این واقعیت است که لیبرال های حزب VLD زمان را به نفع حزب ” ائتلاف نوین فلاموندها” دارند از دست می دهند زیرا بخش بسیار قابل توجهی از صاحبان و روسای کارخانجات، صنایع و یا کلاً ثروتمندان فلاندری، حزبی دیگری را برای دفاع از منافعشان یافته اند. رئیس حزب “ائتلاف نوین فلامانها” در انتخابات محلی مربوط به استان ها و شهرداری ها تلاش بسیار کرد که به آن بعد ملی دهد وخواسته هایی چون کنفدرالیسم رامطرح کند وازاین طریق با نتیجه اخذ شده برای خود به رهبران سیاسی در بروکسل و والونی نشان دهد که می بایست تنها با یک حزب وآن هم “ائتلاف نوین فلامانها” وارد گفتگو وهمکاری برای تغییرات اساسی در بلژیک شد. انتخابات سال ۲۰۱۴ بار دیگر بر تعداد آرای حزب نوین فلامانها افزود. بارت بورر با تجربه اندوزی از گذشته و از دست رفتن پست نخست وزیری در انتخابات فدرال قبلی در اپوزیسیون باقی ماند. این بار تمام تلاشش این خواهد بود که نخست وزیر بلژیک شود. او برای نخست وزیر شدن می بایست دست به توافق با دیگر احزاب بزند. صحنه سیاسی کشور بلژیک با انجام ششمین اصلاح ساختاری می بایست بدنبال توسعه اقتصادی، کاهش تورم، گرانی و بیکاری متمرکز شود. در حال حاضر پس از رفرم انجام شده، آمادگی زودرس برای انجام هفتمین اصلاحات ساختاری به لحاظ روانی وجود ندارد. دیگر احزاب بلژیکی در وضعیت کنونی چه نقشی را به احزاب منطقه ای چون “ائتلاف نوین فلامانها” برای طرح خواسته های خود درعرصه ملی خواهند داد؟ سرنوشت فدرالیسم در این بلژیک به کدام سرانجام می رسد؟ سوالات بسیاری در این عرصه مطرح است که فعلا بدون پاسخ می باشند.
البته این نگرانی وجود دارد که همانند انتخابات سال ۲۰۱۰، با بقدرت رسیدن حزب “ائتلاف نوین فلامانها”(NVA) و اختلافات موجود میان احزاب سیاسی دو منطقه زبانی مجدداً تشکیل دولت جدید در بلژیک ۵۴۱ روز به تاخیر افتاد، تکرار شود. رهبر حزب “ائتلاف نوین فلاموندها” آقای بارت دو بور تصمیم گرفته است که اول در منطقه فلاندر دولت منطقه ای فلامانها را تشکیل دهد و سپس برای تشکیل دولت در سطح ملی و فدرال اقدامات خود را سازمان دهد. از همین رو بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان سیاسی پیش بینی می کنند که بحران سیاسی دیگری در انتظار مردم بلژیک باشد.
نتایج انتخابات پارلمان اروپا در ۲۸ کشور عضو اتحادیه
در انتخابات ماه مه ۲۰۱۴ در ۲۸ کشور اروپائی در مجموع نزدیک ۴۴ درصد از صاحبان حق رای در انتخابات پارلمان اروپا شرکت کردند. یعنی در حدود ۵۶ درصد از مردم کشورهای عضو اتحادیه اروپا در انتخابات پارلمان اروپا شرکت نکردند. این رقم در ۲۸ کشور عضو یکسان نیست. تعداد غائبین در انتخابات بین ۱۰ تا ۸۷ درصد است. در کشور اسلوکی ۸۷ درصد مردم در انتخابات مربوط به پارلمان اروپا شرکت نکردند. اکثر اعضای پارلمان اروپا در گروههای سیاسی تقسیم‌بندی شده‌اند و در سال ۲۰۰۹ تنها تعداد کمی از نمایندگان خارج از این گروه‌بندی‌های سیاسی قرار داشتند. اعضای پارلمان اروپا از نقطه نظر جناح های سیاسی به فراکسیون های حزبی مختلف تقسیم شده اند. در پارلمان اروپا احزابی که مشابه یکدیگر باشند با هم همکاری کرده و گروههای حزبی تشکیل می دهند. برای تشکیل هر گروه یا فراکسیون سیاسی در پارلمان اروپا حضور ۲۵ نماینده پارلمان از هفت کشور عضو اتحادیه می تواند به تشکیل گروه در پارلمان اروپا جنبه رسمیت دهد (بعنوان مثال جریان راست افراطی “جبهه ملی فرانسه” به رهبری خانم ماری لوپن توانسته ۲۴ نماینده به پارلمان اروپا بفرستد. این گروه برای تشکیل فراکسیون پارلمانی می بایست با گروه های مشابه شش کشور دیگر، چنین فراکسیونی را تشکیل دهد. بسیاری از جریانات ناسیونالیستی از انگلیس، سوئد و حتی برخی جریانات راست افراطی و ناسیونالیست حاضر نیستند با گروه “جبهه ملی فرانسه” فراکسیون سیاسی در پارلمان اروپا تشکیل دهند). در حال حاضر خانم لوپن با جریانات راست افراطی چهار کشور، جمعی را درست کنند. اما هنوز نیاز به احزاب سه کشور دیگر دارد. برای تشکیل گروه در پارلمان اروپا فرصت نهائی ۲۵ ژوئن است. حضور در فراکسیون، باعث افزایش نفوذ نماینده بر تصمیمات می‌شود و حزب، بودجه از پارلمان دریافت می‌کند. پنج در صد از بودجه پارلمان اروپا برای هزینه فعالیتهای فراکسیون های سیاسی این ارگان تعیین شده است. در انتخابات۲۲ تا ۲۵ ماه مه ۲۰۱۴ پارلمان اروپا در ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا نتایج زیر بدست آمده است:
یک- حزب مردم اروپا (دمکرات مسیحی ها) ۲۱۴ نماینده ( در دور قبل در سال ۲۰۰۹، ۲۷۴ نماینده داشت یعنی ۶۱ نماینده از دست داد)،
دو- ائتلاف ترفیخواهان، سوسیالیست ها و دمکرات ها 191 نماینده ( در دور قبل در سال ۲۰۰۹، ۱۹۵ نماینده داشت یعنی ۵ نماینده از دست داد)،
سه- حزب ائتلافی لیبرال و دموکراتهای اروپا ۶۴ نماینده ( در دور قبل در سال ۲۰۰۹، ۸۴ نماینده داشت یعنی ۲۰ نماینده از دست داد)،
چهار- سبزهای اروپائی ۵۲ نماینده ( در دور قبل در سال ۲۰۰۹، ۵۸ نماینده داشت یعنی ۵ نماینده از دست داد)،
پنج- حزب محافظه کاران و اصلاح طلبان اروپا (مردد) ۴۶ نماینده ( در دور قبل در سال ۲۰۰۹، ۵۷ نماینده داشت یعنی ۱۱ نماینده از دست داد)،
شش- چپ متحد اروپا ۴۵ نماینده (در دور قبل در سال ۲۰۰۹، ۳۵ نماینده داشت یعنی ۷ نماینده بدست آورد)،
هفت- حزب اروپای آزاد و دموکراتیک ۴۱ نماینده ( در دور قبل در سال ۲۰۰۹، ۳۱ نماینده داشت که صاحب ۷ نماینده بیشتر شد)،
هشت- نمایندگانی که عضو هیچ گروه یا فراکسیون سیاسی در پارلمان اروپا نیستند. این طیف صاحب ۳۸ نماینده در پارلمان شد.
نه- نمایندگان جدیدی که عضو هیچ فراکسیونی در پارلمان نیستند. این طیف صاحب ۶۰ نماینده است.
نتایج انتخابات بالا نشان می دهد که بیش از ۸۱ درصد نمایندگان پارلمان اروپا طرفدار اروپای مشترک اند. و مخالفین اروپای مشترک تنها بین ۱۵ تا ۲۰ درصد نمایندگان انتخابی را تشکیل می دهند. لازم به تاکید است که در میان مخالفین اروپای متحد ما حداقل با سه طیف مواجه ایم. یکی ناسیونالیست های راست انگلیس که اصلا حاضر به همکاری با جبهه ملی فرانسه راسیست نیستند و بدنبال گروه سیاسی درست کردن با آنها در پارلمان اروپا نیستند. گروه های افراطی فاشیستی از آلمان و یونان… توانستند در این دور به پارلمان اروپا راه یابند. آنها کاملا جریانات فاشیستی هستند و جبهه ملی فرانسه خانم لوپن به ظاهر حاضر نیست با آنها گروه یا فراکسیون حزبی در پارلمان اروپا درست کند.
انتخابات اخیر پارلمان اروپا نشان داد که هیچ حزبی به تنهائی نمی تواند اکثریت مطلق را در پارلمان اروپا داشته باشد. بنابر این مذاکره برای اتئلاف میان جریانات مختلف پارلمان اروپا آغاز شده است. در دور پیش رو بسیاری از مسئولیت های ارگان های رسمی می بایست تغییر کنند و پارلمان اروپا برعکس دوره های قبل دارای قدرت تاثیرگذاری در انتخاب مسئولین ارگان های اتحادیه اروپا است. با تقویت نقش پارلمان رفته رفته نقش شورای اروپا در تصمیم گیری ها می تواند کاهش پیدا کند. اگر سیاست های اروپا در عرصه اجتماعی و اقتصادی تقویت نشود اتحادیه اروپا با بحران هویت مواجه خواهد شد. از همین زاویه چنانچه متذکر شدیم با پیمان نامه لیسبون نقش پارلمان افزایش یافته است و در ادامه با انجام فعالیت های موثر بیرونی می بایست نقش و حضور جوانان، زنان و دیگر شهروندان اروپا را در تصمیم گیری ها افزایش داد. انجام رفرم های اقتصادی به نفع شهروندان اروپا و کنترل فعالیت های بانک ها و بخش های مالی می تواند چهره دیگری از پارلمان اروپا را در میان مردمان ۲۸ کشور عضو برجسته کند. تغییر سیاست های نئولیبرالی ده ساله گذشته از اهمیت بسیاری در جلب اعتماد مردم، سازمان های مدنی، سندیکائی و … دارد. اروپای متحد اگر در مسیر دمکراتیزه کردن اتحادیه اروپا گام های جدی و اساسی بر ندارد بحران هویتی عمیقتر خواهد شد و جریانات ناسیونالیست و افراطی صحنه گردان سیاست اروپا خواهند شد و از این طریق پروژه و تجربه اتحادیه اروپا با آسیب های جدی مواجه خواهد شد.
علی صمد
منابع این مطلب:
– سایت وزارت کشور بلژیک
– ویکی پدیا انتخابات ۲۰۱۴ بلژیک
– مطبوعات فرانسه زبان بروکسل
مقالات قبلی من در باره بلژیک و پارلمان اروپا:
یک- انتخابات استان ها و شهرداری ها در بلژیک- بخش اول
http://kar-online.com/node/5482
دو- انتخابات استان ها و شهرداری ها در بلژیک- بخش دوم و پایانی
http://www.kar-online.com/node/5553
سه – برگزاری هشتمین دوره انتخابات در پارلمان اروپا
