سرانجام بعد از وقفەای طولانی در مذاکرات ایران با کشورهای پنج بعلاوە یک بر سر پروندە اتمی ایران، در هفتە جاری ما شاهد آغاز دور جدیدی از مذاکرە میان هیئت جمهوری اسلامی با این کشورها شدیم. خودداری ایران از این مذاکرات و شرط و شروط گذاشتن برای آن، شاخص ویژە این وقفە طولانی بود. از طرف دیگر در این مدت ما شاهد تشدید تحریمهای کشورهای غربی علیە ایران چە در بعد اقتصادی و تجاری و چە در زمینە حقوق بشری در بعضی موارد محدود بودیم. اما علیرغم تمامی این فشارها و عدم تمایلها سرانجام مذاکرات دیگری صورت گرفت، و نفس این واقعە ثابت کرد کە هنوز درهای دیپلماتیک حل مناقشە کاملا بستە نشدەاند، و بویژە طرف ایرانی علیرغم موضعگیریهای بە ظاهر سخت مایل بە ادامە آن بودەاست.
هنوز مذاکرات شروع نشدە بود کە ما شاهد آن بودیم از طرف رسانەها و منابع سیاسی و روزنامەنگاری تحلیلهای گوناگونی ارائە شدند. این تحلیلها در یک وجە خود عمدتا حامل بدبینی شدید نسبت بە نتایج آن بودند، و در وجە دیگر خود بر خوش بینی نسبی ای قرار داشتند کە طرفین را سرانجام ناچار بە توافقی می دیدند. کە البتە هرکدام از این موضعگیریها می توانستند برپایە واقعیتها و فاکتهای موجود از عقلانیت و واقع نگرای ای برخوردار باشند کە خوانندە را ناچار بە همراهی لااقل ضمنی با خودشان گردانند.
هیئت ایرانی بر اساس ارزیابی خود، خود را در شرایط مناسبتری در مذاکرە می دید، تولید کیک زرد (بە عنوان یک فشار فن آوری) ، ترور دو دانشمند هستەای در تهران (بە عنوان یک فشار سیاسی)، اختلاف در میان اعضای گروە پنج بعلاوە یک و سرانجام نرمش دولت آمریکا کە خود را در سخنان خانم کلینتون بازتاب می داد از جملە موارد برشمردە می توانند باشند. و طرف مقابل نیز با توجە بە بحران سیاسی در جریان حاکم در ایران، و فشارهای اقتصادی ناشی از تشدید تحریمها بر آن، شرایط را برای خود مناسب می دید. در یک دیدی کلی می توان گفت کە هردو طرف با امیدهای خود بە پای میز مذاکرە رفتند، و با همین درک، شرایط را برای پیشبرد اهداف خود مناسب ارزیابی می کردند، و شاید همین بویژە هنگامی کە طرف ایرانی مطرح است می توانست علت اصلی شرکت آن در این مذاکرات بودەباشد.
و حال مذاکرات بە اتمام رسیدە، و برپایە نتایج واقعی آن می توان بە ارزیابی دقیقتری از آنچە در ژنو گذشت، دست زد.
بر پایە خبرها و گزارشات موجود طرف ایرانی از زبان جلیلی مسئول هیئت ایرانی، مذاکرات را پیروزی ای برای خود ارزیابی کرد، و با رد سخنان خانم اشتون در مورد اینکە مذاکرات درخصوص پروندە هستەای ایران بودە، موضوع نشستها را بحث حول مسائل عمومی جهانی و منطقەای اعلام کرد. خانم اشتون نیز ضمن تاکید براینکە کە مذاکرات حول مسائل هستەای بودە، آنرا مثبت ارزیابی کرد. البتە همین خانم با عدم شرکت خود در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با جلیلی، اعتراض طرف ایرانی را برانگیخت، و نشان داد کە هنوز از لحاظ سیاسی وضعیت بە گونەای نیست کە دو شخصیت اصلی مذاکرات را در کنار هم در مقابل دوربینها قرار دهد.
چنانچە از این فاکتها برمی آید علیرغم اینکە نتیجە خاصی از این نشستها اعلام نشدە است، اما هر دو طرف آنرا مثبت ارزیابی کردەاند، و حال چگونە است کە علیرغم عدم اعلام نتیجە مشخصی چنین موضعگیری ای اتخاذ شدە است؟ شاید بتوان علت این امر را در مسئلەای جست کە یک منبع غربی در پایان مذاکرات، آن را اعلام کرد، کە آن نیز همانا اعلام این خبر بود کە هفتاد و پنج درصد مذاکرات در مورد مسائل هستەای بودە و باقی آن در مورد مسائل بین المللی و منطقەای بودە است. یعنی بە تعبیری در این نشستها هم بە موضوع اتمی پرداختە شدە است کە موضوع مطروحە از جانب پنج بعلاوە یک بودە، و هم بە موضوع مسائل جهانی کە موضوع مطروحە از طرف هیئت ایرانی بودەاست. و بدین ترتیب شاید برای اولین بار امیال هردو طرف همزمان بە نوعی در مذاکرات مورد بحث قرارگرفتەاند. و از همین جا می توان علت مثبت ارزیابی کردن هر دو طرف از آن را دریافت. وقوع این امر و همزمان توافق طرفین برای برگزاری دور بعدی مذاکرات، دو ماە دیگر در استانبول ترکیە، مورد مثبت دیگری است کە می توان در این مورد برشمرد.
نهایتا در یک جمع بندی می توان گفت کە با توجە بە طرح مسائل دو طرف در مذاکرە و توافق برای ادامە آن در آیندە نزدیک، این بار ما در شرایط بهتری قرار گرفتەایم کە می تواند جامعە ایرانی و جهانی نگران از تعمیق این بحران را در شرایطی بهتر و خوش بینی ای نسبی معقول تری نسبت بە گذشتە قرار دهد. اگر قرار است از طریق مذاکرە مناقشە مورد نظر حل شود، چارەای نیست جز آن کە بە نوعی امیال و اهداف هر دو طرف مورد نظر مورد توجە قرار گیرند. اینکە نسبت این توجە چقدر بودە است در اولین گام زیاد مهم نیست، مهم پایە قراردادن آن برای توافقات همەجانبەتری در آیندە در امر مسائل مورد مناقشە می باشد. دیگر وقت آن رسیدە است کە منطقە و جهان دوران جدیدی را از لحاظ امنیت، صلح و آرامش تجربە کنند.