ماموران دولت جمهوری اسلامی ایران در فاصله جمعه ۲۰ تا جمعه ۲۷ دی ماه قسمتی از گورستان خاوران شامل گورهای قربانیان اعدامهای سال ۶۰ تا تابستان ۶۷، گورهای انفرادی و کشتار دسته جمعی تابستان ۶۷ (کانالهای جمعی) را با بولدوزر زیر و رو کرده و با ریختن خاک تازه و کاشتن درخت بر گور قربانیان، آثار یکی از هولناکترین جنایتهای تاریخ معاصر ایران را در زیر انبوه درختان بیگناه پنهان کردند.
تخریب گورستان خاوران ادامه اقداماتی است که از تابستان امسال آغاز شد. ابتدا با اعمال فشار، بازداشت، احضار و حتی هجوم به منازل بازماندگان قربانیان از برگزاری مراسم یادبود در منازل شخصی آنان جلوگیری کردند و سپس در روز جمعه ۸ شهریور سال جاری با بستن راههای ورودی این گورستان و ممانعت از برگزاری مراسم سالیانه یادبود کشتار جمعی تابستان ۶۷ طرحی را که سالها در نظر داشتند به اجرا درآوردند. درهای گورستان را برای مدتی بر روی بازماندگان قربانیان بستند. خانواده های مراجعه کننده به خاوران از سوی ماموران وزارت اطلاعات احضار و مورد بازجویی قرار گرفتند. در این بازجوییها ماموران خواهان تعهد اعضای خانواده ها برای عدم برگزاری مراسم و نرفتن به خاوران شده بودند. هر چند مسئولان جمهوری اسلامی در سال اخیر رفتارهای غیرمسئولانه و تحریک آمیز برخی از کسانی که به قصد محکوم کردن جنایتهای دهه ۶۰ به خاوران میآمدند را بهانه هجوم به خاوران اعلام میکنند، اما روشن است که این اقدامات برنامه ای از پیش تدوین شده اند و این اعمال غیرمسئولانه تنها بهانه لازم را در اختیار مقامات امنیتی قرار داده است.
جمهوری اسلامی سالها در پی آن بود که به ترتیبی راه حلی برای “مسئله خاوران” بیابد. در سالهای بعد از ۱۳۶۷ می خواستند در خاوران “فرهنگ سرا” بسازند. سالها بعد خواستند خاوران را برای خانواده ها “بازسازی” کنند، که هر بار با تلاش خانواده ها و مراجعات مکرر آنان، مسئولان دولت جمهوری اسلامی از اجرای طرح خود صرف نظر کردند.
بازماندگان قربانیان اعدامهای دهه ۶۰ در مراجعات خود به ارگانهای دولت جمهوری اسلامی بر این نکته تاکید کرده بودند که هر گونه تغییر در وضعیت خاوران باید پس از روشن شدن محل دفن اعدام شدگان در خاوران انجام گیرد، چرا که به درستی نگران بودند که هر گونه اقدامی می تواند شواهد موجود در خاوران را از بین ببرد.
در سالهای اخیر بخشی از خانواده ها با توجه به اهمیت حفظ خاوران اقداماتی را انجام دادند. از جمله دو سال پیش با ارسال نامه ای به ایت الله منتظری، از ایشان خواستند نظرشان را در مورد تخریب گورستان غیر مسلمانها اعلام کنند. ایشان در پاسخ به این سوال ” که آیا تخریب گورستان غیر مسلمین مجاز است؟” صراحتا اعلام کردند که “در اسلام بی احترامی به میت و تخریب گورستان حتا غیر مسلمان جایز نیست.” ایشان همچنین متذکر شده بودند “ماموران اجرایی به صرف ان که برای حکومت اسلامی کار می کنند اما مجاز نیستند از این دستور اطاعت کنند”
همچنین چندین عضو خانواده های اعدام شدگان دهه شصت در آبان ماه سال جاری در نامه ای به خانم ناواناتم پیلی، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، علاوه بر تاکید بر حق خانواده های قربانیان برای دادخواهی، درخواست کردند که “مقامات سازمان ملل در جریان ملاقاتهایشان با مسئولان جمهوری اسلامی بخواهند که به آزار و اذیت خانواده ها پایان داده شود.”
در همان تاریخ رضا معینی و جعفر بهکیش، از خانواده های قربانیان، شکواییه ای برای آیت اله شاهرودی، رئیس قوه قضاییه، ارسال کردند و ضمن شرح آنچه در ماههای گذشته رخ داده است از ایشان خواستند تا بعنوان بالاترین مقام قضایی “با پیگیری مسئله به اقدامات غیر قانونی ماموران جمهوری اسلامی در احضار و بازجویی و اذیت و آزار خانواده ها پایان دهند.”
ما از همگان می خواهیم به حمایت از تلاش خانواده ها برای حفظ این مکان که بخشی از تاریخ ایران است بکوشند. خاوران امروز به ویژه با گورهای دسته جمعی قربانیان قتل عام شصت و هفت، بنای یادمانی است برای نشان دادن کراهت چهره جنایت سیاسی در همه سالهای وحشت و ترور و آشکار کردن نهایت وقاحت در توهین به انسان و کرامت انسانی. این محل خود گواهی می دهد که امری غیرعادی اتفاق افتاده است. تجمع در این مکان و فراخواندن نام قربانیان، بعنوان اولین مشخصه هویت هر انسان، در مکانی که رژیم می خواهد بگوید “وجود ندارد” و انسانهایی که “نبوده اند” آن را مکانی برای بازشناسایی هویت “ناپدید” شدگان کرده است، و نه فقط آنها که در آنجا دفن شده اند، که هر کجای ایران بوده اند.
خانواده های قربانیان در تمام این سالها تمام رنجها را به جان خریدند و امروز خاوران به عنوان نمادی از نقض گسترده حقوق بشر در ایران و جهان شناخته شده است. سکوت دیگر جایز نیست، ما از تمام کسانی که برای توسعه مبانی حقوق بشر تلاش می کنند می خواهیم که همراه با بازماندگان قربانیان کشتارهای دهه ۶۰ به تخریب گورستان خاوران اعتراض کرده و نشان دهند که بی پناهی خانواده های قربانیان نقض حقوق بشر افسانه ای است که به گذشته تعلق دارد.
