تاخیر معنادار و طولانی در اعلام نتایج نهائی انتخابات پانزده دسامبر عراق، نشان از وخامت روزافزون اوضاع داخلی و نیز تنش جدی در روابط مابین نیروهای عمده و اصلی سه گانه این کشور دارد. اعتراضات جناح سنی و علمانی عراق به این انتخابات سرانجام کار را بدانجا کشانید که هیئتی بین المللی برای تحقیق حول این مسئله وارد عراق شود که البته تا کنون این هیئت نتیجه بازرسی خود از صندوقهای رای را اعلام نکرده است و به گفته خودشان کماکان مشغول رسیدگی به شکایات و تقلبات احتمالی هستند.
در وضعیت کنونی البته میتوان چندین چندین موضع صریح و واضح را در رابطه با انتخابات در صحنه سیاسی عراق تشخیص داد: در وحله نخست ما با شیعیان عراق روبرو هستیم که بر روند انتخابات و نتایج آن مهر تائید صد در صد میگذارند و معتقدند که آنچه گذشت حقیقت مسلم بوده و آنان توانسته اند بار دیگر به نتایجی مشابه انتخابات اول این کشور دست یابند. و متعاقب آن عبدالعزیز حکیم درخواست انتخابات مجدد را رد کرد و از تشکیل کابینهای متشکل از شیعیان، کردها و تعدادی از سنیها سخن به میان آورد و نهایتا ایده دولت ائتلاف ملی را مردود دانست.
در مرحله دوم کردها قرار دارند که اگر چه نخست همان موضع شیعیان را داشتند، اما بعدا خیلی سریع گذشته از تایید صد در صد روند انتخابات، پشت سر پیشنهاد آیت الله سیستانی قرار گرفتند که برای جلوگیری از تجزیه عراق پیشنهاد کرده بود که ترکیب پارلمان بر اساس درصد ترکیب جمعیتی باشد و بر این مبنا دولت اتحاد ملی تشکیل شود. و این میرساند که اگر چه کردها با شیعیان در صحنه سیاسی عراق قرابت بیشتری دارند، اما ترس از یک حاکمیت مذهبی آنان را به اتخاذ سیاست جدیدی کشانیده است.
سیاستی که ملاقاتها و سفرهای متعدد سران شیعی به کردستان ظاهرا نتوانست در آن تغییری بوجود بیاورد. و سرانجام سنیها هستند که بر انتخابات مجدد تاکید دارند و حتی فراتر از آن اکنون داعیه پست ریاست جمهوری را نیز در دولت آینده دارند. اما دور نیست که در صورت یک بازنگری جدی به تقسیم کرسی ها سرانجام با وضعیت همراهی کنند.
اما آنچه که پیش از هر چیز در وضعیت کنونی میتواند تاثیر تعیین کننده داشته باشد، مواضع آمریکا است که ظاهرا علیرغم تائید بسیار خوش بینانه انتخابات اخیر و نتایج آن که در سخنان بوش خود را نشان داد، اکنون با سکوت معناداری روبرو هستیم که تا حد زیادی ناشی از عدم تصمیم نهائی این کشور پیرامون وضعیت جدید عراق میباشد.
در واقع آمریکا هنوز اعلام نکرده است که چه موضعی در قبال گفته سیستانی و یا مواضع اخیر کردها و یا شیعیان دارد. اما ظواهر امر چنین نشان میدهند که نهایتا با اعلام نتایج نهائی از طرف کمیته تحقیق که به احتمال زیاد بنوعی سازش میان طرفین باشد، بسنده خواهد کرد، و به این طریق غیر مستقیم به پیشنهاد سیستانی لبیک گفته باشد.
و ما در این فضای سردرگم و ناروشن این کشور بلا زده، شاهد اوج گیری مجدد جنگ و ترور و خشونت کور هستیم که نشان میدهد ظرفیت شورشیان بسیار فراتر از آن سنجشهائی بودهاست که قبلا ارائه داده شده بودند، که بیگمان آینده عراق را با مشکلات بسیار عدیده ای روبرو خواهد کرد.
بنابراین اختلافات بر سر تقسیم کرسیها و نوع توافقات، و نیز ادامه جنگ و خشونت و ترور، ما را دوباره در مقابل سخنان دومینیک دوولپان قرار میدهد که گفت خطر تجزیه عراق جدی است. اما شاید پیش از آنکه خطر در تجزیه این کشور باشد، خطر در برآمد یک نیروی سیاسی_شیعی در فرم دولت آینده عراق است که همه را بنوعی نگران کرده است. این نگرانی البته قبلا به شیوه های گوناگون در سخنان مسئولین کشورهای گوناگون خود را نشان داده است.
اما شاید تازه ترین موارد آن اخطار پادشاه اردن باشد که از تشکیل هلال شیعی از ایران تا لبنان سخن به میان آورد. و نیز تلاشهای دولتهائی مانند دولت عربستان سعودی است که با پشتیبای از عبدالحلیم خدام برای سرنگونی دولت بشار اسد، در صدد ایجاد دولت قدرتمند سنی در سوریه برای ایجاد توازن در مقابل دولت شیعی در عراق هستند.
و متاسفانه همه این روندها نشان میدهد که دمکراسی مورد نظر نیروهای مهاجم به عراق عملا اکنون به قدرت گیری نیروهای سیاسی_مذهبی انجامیده است. امری که نه تنها خود پروژه دمکراسی را در کل منطقه به چالش جدیتری از گذشته فراخوانده است، بلکه جهان مدرن را نیز با مشکلات بزرگتری از گذشته مواجه کرده است.
٢۴ دی ١٣٨۴
