نشانه‌های نابسامانی در بخش دارو روز به روز آشکارتر میشود و علاوه بر گرانی دارو، برخی داروها نیز در بازار نایاب شده است، تا جایی که کار از درمان گذشته و جان بیماران به خطر افتاده است.
دیگر مشکل قیمت‌ها نیست، بلکه داروهای خاص در بازار نایاب است و جان بیماران خاص از جمله تالاسمی، هموفیلی و سرطانی به خطر افتاده و موجی از نگرانی را به وجود آورده است.
روز دوشنبه ٨ آبان ۱٣۹۱، سایت خبری “عصر ایران” در تهران می نویسد: «در برخی موارد که داروهای اضطراری مورد نیاز بیماران نه در داروخانه ها پیدا می شود، و نه حتی در ناصر خسرو. پزشکان از اطرافیان بیمار می پرسند: آیا گذرنامه داری؟ و اگر جواب مثبت باشد، او را چنین راهنمایی می کنند:
ترکیه، ویزا نمی خواهد، دو – سه ساعت بیشتر هم فاصله هوایی نداریم. با اولین پروازی که بلیت گیر آوردی برو ترکیه، از اولین داروخانه نزدیک فرودگاه در ترکیه دارو را بخر و برگرد!
از این رو در هفته های اخیر برخی هموطنانی که نزدیکانشان در بیمارستان ها درگیر مشکل داروهای نایاب هستند، ناگزیر می شوند سفرهای چند ساعته به ترکیه داشته باشند تا بلکه بتوانند با تهیه دارو عزیزانشان را از خطر مرگ نجات دهند.»
وضعیت کمبودهای دارویی و افزایش قیمت آن کار را به جایی رساند که «کمیته بحران دارو» به منظور مقابله با این مشکلات از سوی دولت تشکیل شد.
وزیر بهداشت اعلام کرد که قیمت دارو با نوسانات قیمت ارز افزایش پیدا نمی‌کند. اما واقعیتِ امر چیز دیگری می‌گوید و این ادعای خانم وزیر را تکذیب می‌کند.
کارشناسان می‌گویند نوسانات ارزی باعث افزایش قیمت مواد اولیه بسیاری از داروهای وارداتی و در نتیجه افزایش قیمت دارو شده است.
از طرف دیگر قیمت داروهای وارداتی به کشور هم چند برابر شده است. دلیل این افزایش قیمت آن است که به دلایل تحریم سیستم مالی کشور، واردکنندگان دارو نمی‌توانند به صورت مستقیم به حساب کارخانه‌های داروسازی خارجی پول واریز کنند و مجبورند مسیر طولانی‌تری از طریق صرافی‌ها برای پرداخت پول طی کنند که این خود باعث افزایش هزینه واردات دارو میشود.
مدیر عامل کانون هموفیلی ایران از کاهش سطح دسترسی بیماران هموفیلی به فاکتورهای خونی خبر داده و گفته در حال حاضر تمامی عمل‌های جراحی قابل پیش‌بینی برای بیماران هموفیلی به دلیل کمبود دارو لغو شده است. داروهای مورد نیاز بیماران هموفیلی که از فرآورده‌های خونی تشکیل شده، اساسا وارداتی است و هنوز هیچ کدام از گزینه‌های تولید داخل وارد بازار دارویی کشور نشده‌اند.
همچنین رئیس انجمن تالاسمی ایران با تأیید کمبود داروی تزریقی بیماران تالاسمی گفته که بیماران تزریقی در تأمین داروی مورد نیازشان با مشکلات خاصی مواجه شده‌اند. چند ماه قبل دبیر سابق انجمن داروسازان نسبت به کمبود دارو به دلیل مشکل نقدینگی هشدار داده و گفته که در صورت اصلاح نشدن نقدینگی، در شش ماهه دوم سال مواد اولیه داروها تمام و دارو نایاب میشود.
علی‌رغم ادعاهای مقامات غربی که هدف از تحریم‌های بین‌المللی را مقابله با دولت ایران عنوان کرده‌اند، دبیر کل سازمان ملل متحد تأکید کرد این تحریمها بر زندگی مردم عادی تأثیر داشته‌اند.
مقامات آمریکا و اروپا مدعی شده بودند هدف تحریم‌های ضد ایرانی مقابله با دولت ایران است نه مردم. بان‌کی‌مون در این گزارش نوشته است: «تحریم‌های وضع شده علیه جمهوری اسلامی ایران اثرات مهمی بر جمعیت عمومی این کشور داشته و از جمله به افزایش تورم، بالا رفتن قیمت کالاهای اساسی، افزایش نرخ بیکاری و کمبود مواد ضروری نظیر دارو در این کشور منجر شده است.»
دبیر کل سازمان ملل خاطرنشان کرد بعضی از شرکت‌هایی دارویی صادرات دارو به ایران را به خاطر مشکلات انتقال وجه قطع کرده‌اند که این امر به کمبود داروهای لازم برای مداوای بیماری‌هایی نظیر سرطان، بیماری‌های قلبی و تنفسی و ام‌اس منجر شده است.
این اولین بار نیست که نسبت به دارو هشدار داده می شود، با اینکه در مقاطعی کمبود دارو و بی کیفیت بودن آن از سوی بیماران به عنوان مصرف کننده، پزشکان و کارشناسان تایید میشود اما مسوولان حوزه بهداشت از وزیر بهداشت گرفته تا معاونانش به شدت تمام انتقادات و مشکلات مربوط به دارو را انکار می کنند.
به اذعان کارشناسان مشکل دارو از زمانی مطرح شد که کشور با تحریم های سیاسی روبه رو شد. با اینکه تحریم ها تاثیر خود را در تمام حوزه ها نشان داده اما وزارت بهداشت به هیچوجه زیر بار نرفته و هر بار تاکید می کند نود و شش در صد از داروها تولید داخلی است و تحریم ها تاثیری نداشته است.
مشکل اما جای دیگری است. تا پیش از تحریمها، مواد اولیه داروها از کشورهای اروپایی وارد میشد؛ موادی که جوابگوی بسیاری از بیماران خاص بود. اکنون اما مواد اولیه از کشورهای آسیایی از جمله هند، ونزوئلا و… به ایران سرازیر می شود. برخی گزارشها حتی از ورود داروهای چینی حکایت دارد که مشکلاتی را برای بیماران ایجاد کرده است. بهر حال تحریم های سیاسی و تاثیر آن بر واردات مواد اولیه و کیفیت داروهای تولید داخل انکارناپذیر است.
یک پزشک می گوید: “سوال من از همه کشورهایی که این تحریم ها را اعمال کرده اند این است که گناه این بیمارانی که به دلیل اهداف سیاسی شما از تحریم می میرند چیست؟ چرا باید این بیماران به دلیل کمبود دارو و درمان بمیرند؟”
یک بیمار می گوید: “دو ماه پیش عمل پیوند کبد داشتم و هم اکنون نیاز به مصرف داروهای کمیاب دارم من الان آلوده به یک ویروس شده ام.”
مشکلات صنعت تولید دارو در کشور جدی است و نشانه‌های آن چندان هم غیر قابل رؤیت نیست و در آینده نزدیک، کشور با مشکلات جدی تری و حتی بحران در عرصه دارو مواجه میشود.
به نظر می‌رسد مهمتر از هر چیزی جانِ در خطر بیمارانی است که این روزها در بازار سیاه در به در به دنبال دارو می‌گردند.
٨ آبان ۱٣۹۱
