مطابق کنوانسیون ۱۹۵۱ ژنو پناهنده کسی است که خارج از وطن خود بوده و ترس موجه از مورد ظلم واقع شدن به دلیل نژاد٬ دین٬ ملیت٬ عقاید سیاسی و یا عضویت در یک گروه خاص اجتماعی داشته باشد و به خاطر این ترس قادر و یا مایل بە دریافت حمایت در کشور خود نمی باشد.
پس از انتخابات خرداد ٨٨ و سرکوب مخالفان، موج جدیدی از مهاجرت اجباری از ایران بالا گرفت. این موج ترک ناخواستهی ایران، شامل فعالان مدنی، حقوق بشر، زنان، روزنامهنگاران، دانشجویان، کارگران و حتی افرادی که در تظاهرات خیابانی شرکت کردند، میشود.
مشکلات روز افزون مردم در ایران، تهدید های مکرر دولت باعث شده، فعالین سیاسی جوانان و مردم کوچه و بازار بسیاری از دانشجویان، روزنامه نگاران و افرادی که حاضر نیستند رژیم را تحمل کنند، از ایران فرار کنند و به کشورهای همسایه، و بیشتر به ترکیه بروند. در حال حاضر طبق گزارش سازمان حقوق بشر در ترکیه ایرانیان پناهجو در موقعیت بسیار بدی در این کشور بسر میبرند و روزانه شاهد بی رحمی ها و تجاوزهای ت ترکیه هستند.
طبق آمار دریافتی در شش ماه اول سال ٢٠٠٩، ٧٣٩ نفر و در شش ماه دوم همان سال ١٢۴٢ نفر ایرانی در کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل برای درخواست پناهندگی ثبتنام کردهاند. یعنی ۶٠ درصد از افرادی که درخواست پناهندگی کردهاند در نیمهی دوم سال و پس از انتخابات ثبتنام نمودهاند.
با این حال میزان درخواست پناهندگان به کمیساریای عالی در سال ٢٠٠٩، ١٩٨١ نفر بوده و در سال ٢٠٠٨ این تعداد به ٢١١۶ نفر رسیده است. که کاهش اندکی را در سال گذشته به سال ٢٠٠٨ نشان میدهد. این آمار مربوط به ایرانیانی است که در کمیساریای عالی در ترکیه ثبتنام کردهاند، و درخواست پناهندگی ایرانیان در بقیهی کشورها را دربر نمیگیرد.
بسیاری از پناهجویان ترکیه به دلیل روند طولانی تصمیمگیری و رسیدگی دفتر کمیساریای عالی پناهندگی سازمان ملل متحد بسیار ناامید شدهاند، به ویژه ان که گروههای مختلفی برای کمک آمدهاند، با آنها مصاحبه کردهاند و نتیجهای نیافتهاند.
پناهجویان ایرانی از شکنجه و آزار فرار کرده اند. همه چیز را حتی خانه و خانواده خود را از دست داده اند. پناه جویان در تبعید هیچ فرصتی برای کار کردن و یا فرستادن فرزندان خود به مدرسه ندارند. تنها آرزوی آنها این است که در صلح و آرامش زندگی کنند با اینحال فقط شمار بسیار کمی از آنها پذیرش پناهندگی را دریافت میکنند؛ اکثر آنها در شرایط بحرانی باید در انتظار پذیرش پرونده خود از طرف کمیسیون عالی سازمان ملل در امور پناهندگان زندگی کنند.
بسیاری از پناه جویان سیاسی که درخواست آنها برای پناهندگی رد می شود و یا قبل از درخواست دستگیر می شوند و نمی توانند شرایط قانونی را برای اقامت در ترکیه طی کنند به ایران فرستاده می شوند. تخمین زده می شود که بین سالهای ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۸ بیش از ۲۰۰۰ از پناهندگان سیاسی به ایران پس فرستاده شده اند؛ بسیاری از آنها به وسیله دولت در ایران دستگیر، شکنجه، زندانی، و اعدام شدند. از شمار پناه جویانی که بعد از انتخابات اخیر در ترکیه دستگیر و به ایران باز گردانده شدند آمار دقیقی در دست نیست، ولی همه شواهد نشان از ارقام بالایی از این نفرات دارد.
زندان و خطر دیپورت تنها مشکلاتى نیست که پناهجویان از آن رنج می برند. شرایط سخت زندگی و پناهندگى در ترکیه، مشکلات کمر شکن دیگرى است که در کنج انزوای پناهجویان روزگار را برآنها در ترکیه سیاه کرده است. پروسه کشاف و طولانی مدت پروسه های پناهندگی، گسترش استیناف ها و جواب های ردى، شرایط سخت کار و کسب درآمد، در کنار باج گیریهای مداوم دولت ترکیه از پناهجویان تحت عنوان پول خاک، همه عملا زندگى سیاهى را بر گرده پناهجویان تحمیل کرده است که اگر پناهجو نتواند این مبلغ را بپردازد، نه فقط امکان دارد از کمک های موجود اجتماعی، درمانی و حتی حق ثبت نام فرزندان در مدرسه محروم شود، بلکه تا پرداخت کامل آن و جریمۀ تاخیر از خروج او جلوگیری می شود. کمیساریای عالی پناهندگان، کمیساریای حقوق بشر شورای اروپا، گزارشگر ویژه کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، همگی به این هزینه اعتراض کرده و خواستار لغو فوری آن شده اند.
در پایان انجمن پناهجویان ایرانی به همراه گروهی از فعالین حقوق بشر در نروژ طی این اطلاعیه نگرانی خود را نسبت به فشارهای فزاینده وزارت خارجه ترکیه، وزارت کشور ترکیه، و پلیس اتباع خارجی ترکیه و نیز دپورت چندین نفر از فعالان سیاسی ایران اعلام نموده و از تمامی سازمانها و نهادهای حقوق بشری و تشکلهای جهانی حمایت از پناهجویان در سرتاسر جهان در خواست می شود حمایت خود را از پناهجویان ایرانی که در خطر دیپورت قرار دارند و دیگر اعضای شورای انجمن حمایت از پناهجویان ایرانی در ترکیه به عمل آورند.
