روز پنج شنبە روسای جمهوری آمریکا و چین در یک مکالمه تلفنی بر سر تایوان بە همدیگر هشدار دادند. جو بایدن، به همتای چینی‌اش گفت که واشنگتن با هرگونه اقدام یک‌جانبه از سوی پکن برای تغییر وضعیت حاکمیت تایوان مخالف است. و در پاسخ، شی جین‌پینگ نیز گفت کشورش تنها به اصل «یک چین» پایبند است و به بایدن هشدار داد که «هرکس با آتش بازی کند، خواهد سوخت».
مکالمە تلفنی بایدن و شی جین پینگ بار دیگر موضوع تایوان را در صدر خبرها قرارداد.
تایوان کە در گذشتە بخشی از سرزمین اصلی چین را تشکیل می داد، در اثر جنگ داخلی چین (میان کمونیستها و کومینتانگ)، با شکست کومینتانگ بە محل استقرار دولت آنها تبدیل شد و بە دولتی سوای آنچە در پکن تاسیس شد، بدل گردید.
طبق تاریخ، دولت تایوان در اوایل دوران جنگ سرد از سوی بسیاری از کشورهای غربی و سازمان ملل متحد تنها دولت مشروع چین شناخته میشد. این دولت از اعضای مؤسس سازمان ملل بود و تا سال ۱۹۷۱ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد بود اما در این سال از این سازمان اخراج شده و کرسی این کشور به دولت جمهوری خلق چین واگذار شد.
جمهوری خلق چین این حکومت را غیرقانونی خوانده، خواهان بازگشت این سرزمین به خاک اصلی چین است و آمادگی خود را برای استفاده از زور در صورت لزوم اعلام داشته‌است. اختلافات این دو دولت بر وضعیت سیاسی تایوان سایه افکنده و هر گونه تلاشی برای اعلام استقلال تایوان با تهدید جمهوری خلق چین مواجه می‌شود. گاهی این تنش‌ها تشدید می شود، برای مثال در پی افزایش تنش‌های جمهوری خلق چین و تایوان در سال ۲۰۲۱، ایالات متحده چند ناو جنگی را برای حمایت از تایوان به منطقه اعزام کرد. جمهوری خلق چین از برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهایی که تایوان را به رسمیت بشناسند خودداری می‌کند نتیجه آنکه تایوان فقط با ۲۱ کشور عضو سازمان ملل روابط رسمی دارد.
تایوان که در ابتدا کشوری تک‌حزبی بود در دههٔ ۱۹۸٠، به دولتی دمکراتیک و چند حزبی تغییر ماهیت داد. نظام حکومتی این کشور نیمه‌ریاستی و با حق رأی همگانی است. تایوان با در اختیار داشتن نوزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا و فناوری صنعتی پیشرفته، نقش مهمی را در اقتصاد جهانی بازی می‌کند. این کشور از نظر شاخص‌های آزادی بیان، مراقبت سلامتی و آموزش همگانی در رده‌های بالای دنیا قرار دارد.
تنش روابط میان چین و تایوان ریشە در دو گرایش و یا سیستم سیاسی دارد: در یک طرف چین با نظام بستە سیاسی، اقتصاد عمدتا کنترل شدە دولتی و نظام تک حزبی. و در طرف دیگر تایوان با نظام باز سیاسی، اقتصاد آزاد و سیستم چند حزبی.
باید گفت کە تایوان بعلت رقابت میان دو قدرت بزرگ جهانی، یعنی آمریکا و چین، در شرایط ویژەای قرار گرفتەاست.
درست است کە تایوان تاریخا بخشی از خاک چین محسوب می شود، اما وجود نظام سیاسی متفاوت دهەهاست کە آن را از چین متمایز می کند.
نگاە دولت چین بە تایوان یک نگاە تاریخی بر اساس نگاە ناسیونالیستی است، اما نگاە تایوان بە سرزمین خود نگاهی بر اساس سیستم و شیوە زندگی دیگریست کە دهەهاست در این کشور شکل گرفتەاست.
اینکە تایوان بخواهد کشوری مستقل بشود، و یا بە چین بپیوندد امریست داخلی و باید بر اساس رای مردم این کشور تعیین شود. بی گمان هرگونە بکارگیری زور از طرف کشورهای دیگر، مخل حق دموکراتیک ملتها در تعیین سرنوشت خود است،… امری بشدت ناقض اصول انسانی و دموکراتیک.
چین باید بە تهدیدات خود پایان دهد، و با مشارکت جامعە بین المللی، بویژە سازمان ملل متحد، شرایط یک رفراندوم عادلانە را در این سرزمین فراهم آورد تا بدور از جنگ و تهدید، مردم این جزیرە بتوانند زندگی با چین و یا بدون چین را انتخاب کنند.
