تنش میان ایران و اسرائیل حکایتی است به عمر انقلاب اسلامی در ایران. رجزخوانیهای سیاستمداران دو کشور برای یکدیگر و شعارهای تند و تیز متقابل، یک روی سکه این رابطه تنشآمیز و محدودیتهای ارتباط میان شهروندان دو کشور روی دیگر آن است. قوانین و مقررات نوشته و خط قرمزهای نانوشته، این دو ملت را که دوستی تاریخی آنها را پیوند میدهد، از هم دور نگاه داشته است. نتیجه، چیزی جز عدم آشنایی این دو با هم نیست.
این ناشناس ماندن برای یکدیگر تا این حد است که صحنههای زندگی شهرنشینی مدرن ایرانیها در فیلم «جدایی نادر از سیمین» برای برخی شهروندان اسرائیل شگفتانگیز مینمود و درباره تعجبشان با رسانهها صحبت میکردند. بر اساس یک اصل روانشناسی، ما انسانها از آنچه نمیشناسیم میترسیم. آیا دولتهای ایران و اسرائیل با توجه به این اصل یا فقط برخاسته از خودخواهیهای سیاستمدارانهشان، این دو ملت را از هم دور نگاه داشتهاند؟ البته این موضوع گزارش ما نیست، زیرا نیت هر چه بوده نتیجه این است که شناخت محدود برای برخی سبب ترس و برای برخی دیگر سبب نفرتی شده است که گاه خود دلیل آن را نمیدانیم و نمیدانند.
طی ماههای گذشته تنش میان دو کشور ابعاد تازهای پیدا کرد، تا آنجا که مقامهای آمریکایی تاریخ حملهی اسرائیل به ایران را در ماههای آوریل و می اعلام کردند. از سوی دیگر تلاشها برای پیشگیری از جنگی که میتواند تبعاتی خانمانبرانداز و غیرقابل محاسبه برای ایران، اسرائیل، منطقه و حتی برای جهان داشته باشد نیز اوج گرفت.
یکی از حرکتهایی که صورتگرفته، تلاشی از سوی دانشگاه حیفا در اسرائیل است. در تاریخ ۴ مارس ۲۰۱۲، با مدیریت یونی شادمی، وبسایتی راهاندازی شد که هدف خود را آشنا کردن مردم ایران با زندگی در اسرائیل قرار داده است. آدرس این وبسایت، روی شبکه جهانی اینترنت، TEHTEL.COM است و اجزای آن از ابتدای نام سه شهر تهران، حیفا و تلآویو برداشت شده است.
در بخش معرفی سایت اعلام شده است: « تهران – حیفا – تلآویو، برای ایجاد ارتباط بین ایرانیان و اسرائیلیها به وجود آمد. دولتهای ما هرچه میخواهند بکنند، ما مردم هنوز میتوانیم رودررو با هم صحبت کنیم. در سایت داستانهایی از زندگی ما و مواردی در مورد اسرائیل از قبیل فرهنگ، فراغت، موسیقی، سیاست، فنآوری و… را خواهید یافت. داستانهایی که از صدها وبلاگ و سایت اسرائیلی به فارسی ترجمه شدهاند.
در سایت با اسرائیلیهایی آشنا خواهید شد که متفاوتند از آنچه رسانههای ایرانی به شما معرفی کردهاند. ما امیدواریم تا با کمک اتاقهای گفتوگو و فرومها شانس گفتوگو با خودتان را به ما هدیه کنید تا بتوانیم ایرانیانی را ملاقات کنیم که با آنچه رسانههای اسرائیلی به ما گزارش کردهاند متفاوتند.»
بعد از گذشت چند هفته از آغاز زندگی این وبسایت، رسانههای دولتی و شبهدولتی ایران واکنش نشان دادند. سایت تابناک، منتسب به محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه پاسداران، به نقل از «ندای انقلاب» نوشت: «به نظر میرسد هدف اصلی این سایت اینترنتی، جاسوسی و کسب اطلاعات از داخل ایران به روش جدید و از طریق شبکههای اجتماعی میباشد. امری که دقت بیشتر مسئولین امنیت سایبری را طلب میکند.»
زمان کوتاهی بعد از انتشار این خبر (شاید هم همزمان یا قبل از انتشار آن) سایت تهران – حیفا – تلآویو، در ایران فیلتر شد.
در پاسخ به انتشار این خبر در سایت تابناک، دستاندرکاران TehTel، ساناز کاهن، مترجم و نویسنده، شارونا سلیمانی، مسئول بخش فارسی و یونی شادمی، دبیر سایت از آقای محسن رضایی دعوت به گفتوگو کردند. در این دعوتنامه که روی سایت TehTel منتشر شده آمده است: « آقای رضایی، ما جاسوس نیستیم. از شما دعوت میکنیم تمامی مطالب سایت را بررسی نمایید و در مورد اهداف واقعی ما شخصاً نتیجهگیری کنید.
ما شهروندان اسرائیلی هستیم که علاقهمند به گفتوگو با مردم کشور شما میباشیم. دوست داریم طرز فکر و دنیای ایرانیان را بشناسیم و دنیای خود را نیز به ایشان نشان دهیم. همانطور که برخی از مردم ایران بر این نظرند که «گفتوگو با اسرائیلیها بیفایده است»، در اسرائیل هم افرادی هستند که میگویند هیچ توجیهی برای گفتوگو با ایرانیان وجود ندارد، چرا که ایرانیان به دلایل غیرمعقولی از اسرائیل متنفرند، تنفری که نمیتوان آن را اصلاح کرد. باور ما غیر از این میباشد. تنفر، ترس از بیگانگان، نژادپرستی و طرز فکر غیرقابلانعطاف در هر دو طرف وجود دارد، ولی میتوان شرایط را تغییر داد. هنوز دیر نیست.»
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این وبسات و اهداف گردانندگان آن با آقای یونی شادمی، دبیر آن، گفتوگو کردیم.
خسرو شمیرانی
آقای یونی شادمی، سایتی که شما در دانشگاه حیفا راهاندازی کردهاید، در رسانههای ایران به عنوان سایت جاسوسی قلمداد شده است، نظر شما در اینباره چیست؟
ما در این رابطه یک پاسخ روی وبسایت منتشر کردیم. تنها چیزی که میتوانم به آن پاسخ اضافه کنم این است که این یک دروغ است. من روی فیس بوک هستم و هر کسی میخواهد میتواند راجع به هر چیز با من گفتوگو کند. آنها که چنین چیزهایی را مطرح میکنند یا علاقهای به حقیقت ندارند یا اینکه از آغاز یک گفتوگوی واقعی وحشت دارند و در نتیجه تمام تلاش خود را میکنند تا آن را متوقف کنند.
لطفاً درباره وبسایت توضیح بدهید! بر چه پایهای بود که ایدهی آن شکل گرفت؟
سایت TEHTEL.COM روز ۴ مارس در دانشگاه حیفا روی شبکه رفت. این سایت از یک ایدهی منفرد زاده شد: پل بزنیم روی درهای که میان شهروندان ایران و شهروندان اسرائیل فاصله انداخته است. من به عنوان یک فعال اجتماعی میخواستم با همانهایی صحبت کنم که به ما گفته بودند دشمنان قسمخورده ما هستند، با ایرانیان. سایت TEHTEL تا حدود زیادی از بهار عربی و اعتراضهای تابستان ۲۰۱۱ در اسرائیل تأثیر گرفته است.
من این امکان را یافتم که نقشی در اعتراضها داشته باشم. کار من جلب حمایت مالی از طریق اینترنت بود. ما موفق شدیم ٣۰۰هزار شِکِل Shekel گردآوری کنیم که در تاریخ جلب حمایت مالی اینترنتی در اسرائیل بیسابقه بود.
به باور من محتوای جذاب وبسایت، موثرترین ابزار رابطه میان مردم دو کشور است. به همین دلیل با بیش از ۱۰۰ وبسایت مستقل اسرائیلی تماس گرفتیم و از آنها اجازه گرفتیم تا نوشتههایشان را به طور رایگان برداشت کنیم و بعد از ترجمه به زبان فارسی روی وبسایتمان بگذاریم.
از طرف دیگر برای ما مهم بود که با زبان محلی صحبت کنیم و یک پروژه بینالمللی به زبان انگلیسی نباشیم. پس باید با زبانی که با مخاطبمان ارتباط برقرار کند کار را آغاز میکردیم. بازتاب کار ما اعجابانگیز بود. در فرصتی کوتاه دهها هزار بازدیدکننده از ایران داشتیم.
و مشکلات آغاز شد. درست است؟
بله! چالش بزرگ، فیلتر شدن ما در ایران بود که با آن دست و پنجه نرم میکنیم و یک گروه به نام «مبارزان سایبری استان کرمان» به پروژه ما اعلام جنگ کرد.
از یک بازدیدکننده ایرانی چه انتظاری دارید؟
پیش از هرچیز امیدوارم محتوای سایت ما برای مراجعهکننده لذتبخش باشد. هر ایرانی که در فورومها یا بخش نظرات ابراز نظر کند و چیزی بنویسد، مایه خوشحالی و سپاسگزاری ماست. برخی ایده همکاری بیشتر را مطرح کردهاند و ما با انگیزه قوی روی آنها کار میکنیم.
چرا در این مقطع زمانی ایده سایت متولد شد؟ چرا زودتر نه؟
به نظر میآید ما به یک جنگ نزدیک میشویم. علاوه بر این ما میخواهیم ایده Tehtel را به دیگر کشورهای خاورمیانه امتداد بدهیم (مثلاً دمشق – حیفا – تلآویو، قاهره – حیفا – تلآویو، رامالله – حیفا – تلآویو و…) اما به نظر میآمد برای سایت ایران یک وضعیت اورژانس وجود دارد.
بسیاری از تحلیلگران در صورت حمله اسرائیل به ایران، نتایج وحشتناکی را پیشبینی میکنند. نظر شما درباره حمله نظامی اسرائیل به ایران چیست؟
پیش از اینکه به این سوال پاسخ بدهم میخواهم تأکید کنم که منابع متنوع اینترنتی به سایت ما مقاله میدهند. افراد مختلف با نیتهایی متفاوت مینویسند، اما آنچه به من، به عنوان سردبیر سایت بازمیگردد، باید بگویم که یک حمله نظامی به ایران نتیجهای معکوس دربردارد و به آیندهای بهتر برای ما نمیانجامد.
آیا هیچ شباهتی میان دولتهای ایران و اسرائیل میبینید؟ شخصاً در رابطه با ایران چه پیشنهادی برای دولتتان دارید؟
این سوال عمدهای است. مانند هر شهروند هر کشوری در جهان ضرورتاً با تمام اعمال حکومت خودم موافق نیستم. به عنوان کسی که پای ثابت اعتراضهای اجتماعی است، و به عنوان یک فعال اجتماعی در اسرائیل در بسیاری موارد با سیاستهای جاری موافق نیستم. در عین حال باور شخصی من این است که میان ایران و اسرائیل تفاوتهای واقعی وجود دارد اما این بدان معنی نیست که ما نتوانیم با هم در صلح زندگی کنیم. وضعیت جاری برای هر دو طرف خطرناک است و باید تغییر کند.
آیا شما شخصاً باور دارید که حکومت ایران میخواهد اسرائیل را نابود کند؟
وضعیت پیچیده است. به باور من شکل برخورد هر دو حکومت تهاجمی است. این وضعیت میتواند به سرعت به سمت بدی برود. وضعیت خیلی دشوار است. به نظر من وظیفه ما در اسرائیل و مسئولیت شما در ایران این است که بپذیریم که در قبال شرنوشت خود مسئولیم. البته پذیرش این مسئولیت در شرایط ایران خیلی دشوارتر است. وقتی که به پیرامون خود در خاورمیانه نگاه میکنیم میبینیم که مردم قادر هستند واقعیتهای شگفتانگیزی را بیافرینند.
الان در این تلاش هستم که فعالان سیاسی منطقه را در یک مکان گرد بیاورم، از همهجا، اما بهویژه از ایران و اسرائیل، تا با هم شروع کنیم و طرحی نو دراندازیم برای آیندهای بهتر. این مکان میتواند حقیقی یا مجازی، مثلاً روی اینترنت باشد. برای من این همان مسئولیت جمعی ماست، چیزی که باید همه ما روی آن کار کنیم.
فکر میکنم مناقشه کنونی، واقعی است و هر دو طرف در جهت تقویت آن تلاش میکنند. طبیعی است که تجزیه و تحلیل این مناقشه و روند شکلگیری آن در اینجا دشوار است، اما به گمان من مناقشه موجود، از یکسو مربوط میشود به رهبری به شدت اصولگرای ایران، و از سوی دیگر به نحوه برخورد ما با موضوع فلسطین و دیگر موضوعهای خاورمیانه.
در رابطه با برخورد با ایران، چه پیشنهادی برای دولت اسرائیل دارید؟
به نظر من موضوع ایران و فلسطین به هم گره خورده است و تنها یک صلح حقیقی است که برای اسرائیل، امنیت واقعی به ارمغان میآورد.
چگونه ما مردم ایران و اسرائیل میتوانیم بر سیاستمداران جنگدوست غلبه کنیم و به یکدیگر نزدیک شویم؟
همین دغدغه اصلی من است. ما میتوانیم شب و روز درباره سیاستمداران صحبت کنیم، اما درنهایت مسئولیت بر دوش خود ماست. ما، مردم و فعالان، لازم است با هم کار و همکاری کنیم. از ابتدای کار TEHTEH من بر این تأکید کردم که نباید به ایرانیان درس حقوق بشر بدهیم، یا درباره مشکلات حکومتشان صحبت کنیم. آنها خوشان بهتر از من با مشکلات کشورشان آشنا هستند. آنچه من میخواهم این است که به هم نزدیک شویم. کنار هم بنشینیم و برای مشکلات منطقه راه حل پیدا کنیم.
هر کدام از دو طرف بهتر از دیگری کشور خود را میشناسد. ما نیازی به دیکته کردن به دیگران، یا واردات کورکورانه ارزشهای غربی نداریم، اما باید راه حلهای خاورمیانهای خودمان را بیابیم. این حقیقت که ما را فیلتر کردند نشان میدهد صاحبان قدرت از روشی که به عمل موثر بیانجامد بیشترین ترس را دارند.
آیا شعر گونترگراس درباره مسائل ایران و اسرائیل را خواندهاید؟ در مورد آن، چه فکر میکنید؟
آن شعر را خواندم و به نظرم یک دیدگاه سیاسی معتبر است که لازم است مورد بحث قرار بگیرد.
از وقایع تاریخی بگذریم. از ایران و ایرانیها چه چیزی را بیشتر دوست دارید؟
سه چیز: مردم، غذا و موسیقی ایرانی را دوست دارم. بسیاری از ایرانیها در فورومها و بخش نظرات برای ما مینویسند یا حتی نامه میفرستند. به این ترتیب من با ایرانیهای بسیاری برخورد دارم. آنها پرشور و خوشبیان هستند. به دیگران توجه دارند و شگفتانگیزند. امری که برخوردهای ما را لذتبخش میکند.
غذای ایرانی برایم آنقدر لذتبخش است که گاهی فکر میکنم ایرانیها غذا را اختراع کردهاند و درباره موسیقی باید بگویم که، اصولاً موسیقی را دوست دارم. برای گوش کردن به موسیقی مورد علاقهام خیلی وقت میگذارم. خواننده و هنرمند خاصی جذبم نمیکند، بیشتر آهنگ و ترانهی خاص است که مرا به سوی خود میکشد. در حال حاضر به آهنگ «کویر دل» از مرجان گوش میکنم. انگار مرا تسخیر کرده و گاه روزی سه، چهار بار به آن گوش میدهم.
دوست دارید ایران را ملاقات کنید؟ چه چیزی شما را به چنین سفری جذب میکند؟
خیلی دوست دارم به ایران سفر کنم. بسیاری از افرادی که در آنجا متولد شده یا ایران را دیدهاند از زیباییهای شگفتانگیز ایران تعریف میکنند. واقعیت این است که ما اسرائیلیها نمیتوانیم به بیشتر کشورهای منطقه سفر کنیم و من دلتنگ چنین سفرهایی هستم. من دوست دارم در ایران کوهنوردی کنم، دلم میخواهد از دماوند بالا بروم. همچنین برایم تعریف کردهاند که ایرانیها بسیار میهماننواز هستند.
و حرف آخر شما؟
من دوباره میخواهم تأکید کنم که بعد از اوجگیری جنبش سبز در ایران، اعتراضهای تابستان ۲۰۱۱ در اسرائیل و انقلابهای عربی، آینده برای ما روشن و روشنتر شده است، و ما فعالان خاورمیانه باید همکاری با هم را آغاز کنیم. این بر دوش ماست که آینده خودمان را شکل بدهیم و برای ساختن آیندهای بهتر باید روشی که در گذشته به آن عمل کردهایم، یعنی تلاش و عمل منفردمان را تغییر دهیم. برای یک خاورمیانه بهتر، ایرانیها، عربها و اسرائیلیها نمیتوانند دیگر به فعالیت در قالب کشورهای خود بسنده کنند. اگر نمیخواهیم اشتباهات گذشته را تکرار کنیم لازم است که با هم کار و همکاری کنیم، ورای مرزهای کشورهامان.
آقای یونی شادمی، از شما سپاسگزاریم.
این گفتوگو از طریق ایمیل، با آقای یونی شادمی Yoni Shadmi، توسط خسرو شمیرانی برای نشر در هفتـــــه مونترال، در آوریل ۲۰۱۲ انجام شده است.
لینک مطلب بالا در هفته:
hafteh.ca
——–
درباره یونی شادمی
در مزرعه اشتراکی کفار بلوم در شمال اسرائیل متولد شد. او سی سال دارد و در دانشگاههای حیفا و تلآویو تحقیق و تدریس میکند. یونی شادمی از فعالان جنبش اعتراضی سال ۲۰۱۱ در اسرائیل بود.
در نوشتهای که روی وبسایت TEHTEH گذاشته شده، آقای شادمی خود را چنین معرفی میکند:
«اسم من یونی است و ٣۰ سالم است. در کفار بلوم متولد و بزرگ شدم. کفار بلوم کیبونص کوچکی در شمال اسرائیل است، در مجاورت مرز لبنان و سوریه. حالا ساکن تلآویو هستم و در دانشگاه حیفا کار میکنم. این جملات را مینویسم درحالیکه روی نیمکتی در بلوار حرتصل در شهر یافو نشستهام؛ ماشینها و اتوبوسها از جاده روبهرو میگذرند.
بعضی اوقات به نظر میرسد که در منطقه ما فقط تاریکی موجود است، که هیچ امیدی نیست، و گاهی واقعاً در برابر شرایط سیاسی منطقه چارهای جز یأس و نامیدی نیست. میتوانیم بگوییم که تلاشهای ما برای گفتوگو بیفایدهاند، که راه حلی وجود ندارد، که همه چیز بیهوده است. ولی اگر شما واقعاً تصور میکنید که روابط بین ما خراب شده، پس باور کنید که میشود آنها را دوباره ساخت و درست کرد. درست است که اشتباه کردهایم، که به هم لطمه زدهایم، ولی درها هرگز تا آخر بسته نیستند.
من افتخار دارم که مهرهای کوچک از اعتراضهای اخیر بودم که در تابستان ۲۰۱۱ در اسرائیل رخ داد. بخشی از این اعتراضها به روابط متزلزل ما با همسایگانمان در منطقه، از جمله ایران ربط داشت. در این اعتراضها فهمیدیم که ما اسرائیلیها هنوز باید خیلی چیزها درباره خاورمیانه بیاموزیم.
این سایت تلاشی است برای فشار دادن دستهای شما. سلام، من اسرائیلی هستم، نظامی نیستم، افسر نیستم و البته نخستوزیر یا رئیس ستاد ارتش هم نیستم. ما رهبران کشورهای خود نیستیم. فرقی نمیکند دولتهای ما چگونه رفتار کنند، مردم ما هنوز میتوانند رودرو با هم گفتوگو نمایند. بین ما ایرانیها و اسرائیلیها نقطه مشترک وجود دارد. همه ما از همان ویدیوها در یوتیوب خوشمان میآید، همه ما با یکدیگر در فیسبوک دوست میشویم، همه ما سعی میکنیم در اقتصادی بیثبات زندگی خود را بگذرانیم، به قیمتهای سرسامآور خانه و مواد اولیه معترضیم و عصر که از راه میرسد کمی وقت برای خوشگذرانی و استراحت میخواهیم.
در سایت TeHTel سعی خواهیم کرد تا قسمتی از اسرائیل را، از طریق نگاه خودمان به شما نشان دهیم. ما خود را موظف میدانیم با زبانی ساده و صادق، تصویر زیباتری از اسرائیل را نمایان کنیم، ولی با این حال از زمینههای منفی این کشور نیز چشمپوشی نخواهیم نمود. ما وعده میدهیم که گفتوگویی صادق و حقیقی برپا نماییم. اگر موافق باشید ما خوشحال خواهیم شد که شما نیز کشور ایران را از طریق نگاه خود برای ما به تصویر بکشید.»
