۱۹ آبان شصت و ششمین سالروز اعدام دکتر حسین فاطمی جان‌باخته راه جمهوری خواهی است. آن نیک مرد تاریخ معاصر ایران در این روز در برابر جوخه بیدادگاه حکومت پهلوی با سرافراشته ایستاد و تاوان ایستادگی بر سر آرمان های جمهور مردم ایران در برقراری آزادی، دموکراسی، عدالت و رفاه اجتماعی همگانی و مبارزه علیه استبداد را پس داد.
جمهوری خواهی عرفی (سکولار/لائیک دموکرات) برخوردار از پیشینه ۱۷۱ ساله است و جایگاه آن با فعالیت نسل های مختلف، امروز بیش از پیش در افق سیاسی آینده ایران روشن تر شده و زمینه های مساعدی برای به فرجام رسیدن کار نیمه تمام مردم ایران در نهضت مشروطه، جنبش ملی شدن صنعت نفت و انقلاب ضد استبدادی بهمن ۵۷ و گذار به دمکراسی در ایران فراهم آمده است.
هنوز پژواک صدای نسل های مختلف ایرانی که فریاد می زدند «ما جمهوری می خواهیم» از کریدورهای تاریخ معاصر ایران شنیده می شود.
سلطنت و ولایت مذهبی به عنوان دو نهاد سنتی سیاست ایران که میراث اعصار سپری شده است، در طول قرن گذشته در برابر شکل گیری و تحکیم جامع مناسبات سیاسی مدرن مقاومت کرده‌اند اما اکنون زمانه برای شکل گیری نظام جمهوری متعهد به موازین دمکراسی و اعلامیه جهانی حقوق بشر با توجه به روندهای طی شده در ایران و جهان، مساعد شده است.
در شرایط کنونی عرصه سیاسی ایران بعد از خیزش دی ماه ۹۶ وارد فصل جدیدی شده که مطالبه برای تغییرات سیاسی گسترده و ساختاری و پایان دادن به انحصار سیاست توسط دو جناح اصول گرا و اصلاح طلب نظام و هموار سازی مسیر برای گذار از جمهوری اسلامی ایران به نظامی دمکراتیک گسترده تر از همیشه شده است.
سالروز اعدام دکتر فاطمی که به درستی بعد از توطئه دربار پهلوی و قدرت های استعماری وقت جهان در سرنگونی دولت مردمی و ملی دکتر محمد مصدق خواهان پایان دادن به سلطنت و استقرار نظام جمهوری دمکراتیک شد، فرصت مناسبی برای تجدید عهد با همه تلاش هایی است که در تاریخ معاصر ایران برای شکل گیری نظام جمهوری سکولار و دموکراتیک عرفی انجام شده اند.
سلطنت ولایی در پوشش «جمهوری اسلامی» فقط در اسم از جمهوریت بهره گرفت ولی در عمل نوع شدیدتر و بدخیم تری از نظام استبداد فردی را با تلفیق عناصری چون تمامیت خواهی، شیعه گرایی بنیادگرا، خلافت اسلامی و دولت تحصیلدار (رانتیر) و حامی پرور (کلاینتالیست) تاسیس کرد.
درس گرفتن از نافرجامی تلاش نسل های گذشته در پهنه های گوناگون ایران زمین نیاز امروز نیروهای مختلف جمهوری خواه دمکرات است تا با هم افزایی نیروها و رعایت الزامات کثرت گرایی طرح و تدبیر مناسب خود، گذار از جمهوری اسلامی به جمهوری سکولار/لائیک دمکرات را تقویت کنند.
ما به تنوع گرایش های دمکراسی خواه در عرصه سیاسی ایران باور داریم اما ضمن احترام به قواعد رقابت سیاسی و اعتقاد به بایستگی مشارکت سیاسی همه خانواده های سیاسی ایران و از همه مهمتر پذیرش داوری مردم ایران در انتخاب های نهایی و فیصله بخش، حق خود می دانیم که جمهوری سکولار/لائیک دمکرات را به عنوان بدیل نظری و ساختاری نظام جمهوری اسلامی ایران معرفی کرده و برای آن تبلیغ کنیم.
این شکل از نظام سیاسی که بی طرفی ایدئولوژیک، عقیدتی و مذهبی در دولت را پاس می دارد، پسامد آخرین تحولات زمانه در ارائه الگوی مناسب حکمرانی است.
دعوت به تجمیع نیروها و همبستگی اگر تکثر موجود در گرایش های سیاسی را نادیده بگیرد و بخواهد بر فراز آن به شکل مبهم و شعاری وحدت صوری ایجاد کند نه تنها موفقیت آن محل تردید است بلکه این خطر را دارد که اشتباهات مهلک تاریخی گذشته در تقویت یکه سالاری و اقتدارگرائی را تکرار کند.
جمهور مردم ایران که در گرایش ها و فعالان گستره سیاسی و مدنی تجلی یافته است به آن درجه از بلوغ رسیده که از الگوهای کهن و ناکارآمد قبلی فاصله گرفته و با درانداختن طرحی نوین رهبری جمعی و متکثر و در عین حال یکپارچه و توانمند را برای خروج از بن بست کنونی و گشودن راه تغییرات بزرگ سیاسی شکل دهد.
جامعه متکثر ایران با تنوع گسترده سیاسی، مذهبی، اتنیکی، زبانی، فرهنگی و سبک زندگی از ظرفیت های بالقوه بالایی برای سامان دهی به اوضاع آشفته کشور برخوردار بوده و با تکیه بر توانایی های داخلی و طرد مداخله های خارجی قادر است در سایه برنامه ریزی و سازماندهی مناسب به انسداد سیاسی حاکم بر کشور توسط جمهوری اسلامی پایان داده و موازنه قوا را به شکلی پایدار به نفع مردم و نیروهای خواهان تغییرات سیاسی مثبت دگرگون سازد.
مخاطرات و چالش ها نباید مانع از آن شود که ضرورت تاکید بر تغییرات ساختاری و گذار از جمهوری اسلامی به آینده نامعلوم احاله داده شود و فقط به گشایش های مقطعی ناپایدار در قالب رویکرد های اصلاح طلبانه بسنده شود. بدیهی است که در عین توجه به تلاش‌های مقطعی و گشایش های سیاسی باید اهمیت راهبردی انتقال به وضعیت بهتر را در نظر داشت.
ما از همه نیروها و گروه های جمهوری خواه دمکرات دعوت می‌کنیم تا با افزایش همگرایی ها زمینه را برای تشکیل و تقویت ثقل جمهوری خواهی سکولار/لائیک دمکرات فراهم سازند و به نوبه خود دست آن‌ها را می فشاریم. لازمه این کار کنار گذاشتن اختلاف نظ در سایر عرصه‌ها و مسائل مربوط به دوران پساگذار است. در این مقطع بایسته است که حول کلان باورهای نظم جمهوری عرفی اشتراک گفتمانی و سیاسی ایجاد کرد.
در پایان ضمن پاسداشت یاد و نام زنده یاد دکتر فاطمی تاکید می کنیم که حقوق تضییع شده مدافعان راه جمهوری خواهی از سوی نظام های سیاسی مسلط در تاریخ معاصر ایران را فراموش نمی کنیم و بر عهد خود در پیگیری مطالبات تاریخی مردم ایران با نفی تمامی اشکال بالفعل و بالقوه خودکامگی استوار ایستاده ایم.
هیئت های سیاسی اجرائی:
اتحاد جمهوریخواهان ایران
حزب چپ ایران (فدائیان خلق)
همبستگی جمهوری خواهان ایران
۱۸ آبان ۱۳۹۹ (۸ نوامبر ۲۰۲۰)
