عملی شدن فاز اول طرح بیست ماده‌ای پیشنهادی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و آغاز بخشی از تبادل اسرای اسرائیلی با فلسطینی در ۱۳ اکتبر در چارچوب میانجیگری دولت‌های قطر، مصر و ترکیه، چشم‌انداز جدیدی برای پایان یافتن جنگ ویرانگر غزه را ترسیم نمود. این توافق که شامل آزادی متقابل گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان فلسطینی است که بسیاری از آنان پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بازداشت شده‌اند، مورد استقبال تقریباً تمامی بازیگران منطقه‌ای و جهانی قرار گرفته است. حتی جمهوری اسلامی ایران، با احتیاط و مشروط، به این توافق واکنش مثبت نشان داده است. این اتفاق نشانگر اهمیت و حساسیت وضعیت منطقه‌ای و نیاز به راه‌حلی پایدار و مسالمت‌آمیز در حل و فصل منازعه دیرین اسرائیل و فلسطین است.
اکنون آتش‌بس برقرار شده است. گروگان‌های اسرائیلی رها و ۲۵۰ زندانی قدیمی فلسطینی و ۱۷۰۰ بازداشت شده در نوار غزه بعد از اجرای عملیات «طوفان الاقصی» از جمله ۲۲ کودک نیز آزاد شده‌اند. سران ۲۰ کشور نیز در شرم‌الشیخ مصر در ۱۳ اکتبر گرد آمده‌اند تا طرح صلح ارائه شده را به صورت رسمی امضا کنند.
توقف جنگ غزه، که بزرگترین تراژدی انسانی در ابتدای قرن بیست و یکم تا کنون است، با ویرانی بیش از ۸۰ درصد منازل و تاسیسات باریکه غزه، کشتار حداقل ۶۷ هزار نفر و آوارگی بیش از دو میلیون فلسطینی بی‌پناه، نقطه عطفی در تلاش‌های جهانی برای پایان دادن به فاجعه نسل‌کشی در باریکه غزه و کوشش برای یافتن راه‌حلی پایدار، دوجانبه و انسانی در تنش‌های خاورمیانه است. این فاجعه در نتیجه سیاست حل مساله از طریق زور و روش‌های نظامی و افراطی‌گری‌های اسرائیل و ستیزه‌جویی و خطای محاسبه «حماس» و «جهاد اسلامی» رخ داد که چرخه‌ای بی‌پایان از خشونت و ناآرامی‌ها را به همراه داشته است. دولت افراطی اسرائیل تحت رهبری بنیامین نتانیاهو، با اصرار بر سیاست‌های نسل‌کشی، گرسنگی اجباری و محرومیت دارویی و انتفاع از ادامه‌دادن جنگ، سبب طولانی‌تر شدن این بحران شده است.
به رغم آغاز تفاهم‌ها، هنوز وضعیت ناپایدار است، چرا که آتش‌بس جاری ممکن است مانند گذشته موقتی باشد و در صورت بی‌ثباتی، جنگی جدید در راه باشد. هنوز نزدیک به شصت درصد نوار غزه در اشغال ارتش اسرائیل است. اما اکنون، شاید برای اولین بار در سال‌های اخیر، دو طرف به نزدیک‌ترین نقطه به صلح رسیده‌اند، ولی سوال اصلی این است که آیا این توافق، نهایتاً تبدیل به صلح پایدار می‌شود یا تنها یک توقف موقت است؟
«همگامی برای جمهوری سکولار دمکرات در ایران» که همواره بر ضرورت کنار گذاشتن رویکردهای نظامی و حل مسالمت‌آمیز بحران تأکید داشته، حمایت خود را از توافق غیرمستقیم بین دولت‌های اسرائیل و حماس اعلام می‌کند و امید دارد این روند منجر به توقف دائمی جنگ در غزه گردیده و با توجه به قطعنامه ۱۸۱ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، کشور مستقل فلسطین تشکیل شود. در عین حال باید توجه داشت که پایان جنگ، به هیچ عنوان پایان دادخواهی و بررسی جنایاتی که در این بحران رخ داده نیست. رهبران حماس و اسرائیل باید مسئولیت جنایت‌های جنگی، از جمله حملات و جنایات مرتکب شده در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و دو سال گذشته، را بر عهده بگیرند؛ اگرچه نقش مسئولین سیاسی و نظامی اسرائیل در این میان بیشتر است و نیازمند پاسخگویی و اقدامات جبرانی بیشتر در خصوص نسل کشی و گرسنگی اجباری نیز هستند.
اگرچه منافع ملی ایران حکم می‌کرد که در سیاست خارجی بخصوص بعد از سقوط حکومت بشار اسد در سوریه، تغییرات اساسی بوجود آمده و با حمایت از تنش‌زدایی کمک شود تا راهکار مرضی‌الطرفینی در چارچوب طرح دودولتی بوجود آید. اما مقامات جمهوری اسلامی با رد دعوت دولت مصر برای شرکت در اجلاس شرم‌الشیخ و نادیده گرفتن اظهارات ترامپ مبنی بر امکان مشارکت ایران در پروسه توافقات، نشان دادند که کماکان قصد تداوم سیاست‌های مخرب موجود را دارند که نه نفع پایداری برای مردم ایران دارد و نه برای مردم فلسطین.
به باور ما، پیرامون طرح بیست ماده‌ای صلح دونالد ترامپ، ابهاماتی وجود دارد که می‌تواند موفقیت آن را زیر سوال ببرد. این طرح که با فشار گسترده‌ی افکار عمومی جهانی، اعتراضات نهادهای حقوق‌بشری و بین‌المللی، موج فزاینده به رسمیت شناختن یک جانبه دولت فلسطین در عرصه جهانی و اجلاس برگزار شده در هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل بر دولت اسرائیل تحمیل شده، هنوز از تبدیل شدن به یک نقشه راه عملی فاصه دارد. ممکن است فشارهای جریان‌های محافظه‌کار و حامیان اسرائیل، موانعی بر سر مسیر مذاکره و تشکیل طرح دو دولتی و مهار سیاست‌های توسعه‌طلبانه اسرائیلی بوجود آورد. اما باید تاکید کرد که این طرح تنها در صورت تضمین حقوق فلسطینی‌ها و پایان دادن به اشغال سرزمین فلسطینی‌ها بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل، امکان تحقق دارد. حفظ و بازسازی نوار غزه باید در کنار تمامی مناطق فلسطینی، طبق قطعنامه‌های شورای امنیت، قسمتی از راه حل دائمی باشد و نباید از منظر اداره و ساختارهای سیاسی و اجرائی این منطقه منفک اعلام شود. اداره سرزمین فلسطین نیز فقط باید منحصر به فلسطینی‌ها باشد.
