سازمان عفو بین‌الملل، در تازهترین گزارش خود، ضمن هشدار نسبت به افزایش فشارها بر خانواده‌های قربانیان اعتراضات جنبش «زن، زندگی، آزادی» در ایران، از «ارعاب خانواده‌ها برای ساکت کردن آنها و مصون ساختن عاملان این جنایات از مجازات» انتقاد کرده و تاکید کرد: خانواده‌ها باید فرصت داشته باشند تا مراسم سالمرگ عزیزان خود را، که در جریان این اعتراضات جان خود را از دست دادند، بدون تحمل فشار برگزار کنند. در هفته‌های اخیر، گزارش‌های زیادی مبنی بر فشار بر خانواده‌های جانباختگان از جمله خانواده مهسا امینی درباره ایجاد محدودیت برای برگزاری مراسم نخستین سال کشته شدن آنان، منتشر شده است.
عفو بین‌الملل، در بیانیه‌ای که روز دوشنبه ۲۱ اوت منتشر کرد، با اشاره به تشدید فشارهای حکومتی بر خانواده‌های افرادی که «به‌طور غیرقانونی» توسط نیروهای امنیتی ایران در جریان خیزش سال ۲۰۲۲، «زن، زندگی، آزادی»، کشته شده‌اند، تصریح کرد: خانواده‌ها باید بتوانند اولین سالگرد مرگ عزیزان خود را برگزار کنند، اما حکومت ایران فشارها برای آزار و اذیت و ارعاب مردم را افزایش داده است.
در بیانیه این نهاد بین‌المللی حقوق بشری، با بیان اینکه «خانواده‌های قربانیان به سکوت برای عدم تحمل مجازات» وادار شده‌اند، آمده است: «عفو بین‌الملل در تحقیق جدید خود یافته است که مقامات ایرانی خانواده‌های قربانیان را به صورت خودسرانه دستگیر و بازداشت می‌کنند، تجمعات مسالمت‌آمیز را در محل دفن کشته‌شدگان محدود می‌کنند و سنگ قبرها را تخریب می‌کنند».
بر اساس تازهترین گزارش عفو بین‌الملل، «هیچ مقام مسئولی برای کشتار غیرقانونی صدها مرد، زن و کودک توسط نیروهای امنیتی در جریان سرکوب وحشیانه خیزش مردمی که پس از مرگ مهسا/ژینا امینی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۲۲ ایران را فرا گرفت، پاسخگو نبوده است».
این نهاد مدافع حقوق بشر تاکید کرد: «عفو بین‌الملل بر این باور است که رنج روانی ناشی از این اعمال توهین‌آمیز بر خانواده‌های سوگوار، ناقض اصل ممنوعیت مطلق شکنجه و سایر رفتارهای
ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز طبق قوانین بین‌المللی است».
عفو بین‌الملل در تازهترین بیانیه خود، گزارش‌ها درباره ۳۶ خانواده از قربانیان از ۱۰ استان ایران را که طی ماه‌ها مورد آزار حکومتی قرار گرفتند، مورد بررسی قرار داده است. بنا بر اعلام این نهاد بین‌المللی، در میان این خانواده‌ها، دو خانواده در ارتباط با دو نفر از اعدام‌شدگان اعتراضات اخیر، مجید کاظمی و محسن شکاری، همچنین، خانواده یلدا آقافضلی،قربانی شکنجه که پس از آزادی خودکشی کرد، مورد بررسی قرار گرفتند.
دیانا التاوی، معاون مدیر خاورمیانه و شمال آفریقا در سازمان عفو بین‌الملل، همزمان با انتشار تازهترین گزارش این نهاد مدافع حقوق بشری، تاکید کرد: «آزار مقامات ایرانی حد و مرزی ندارد. آنها به دلیل تلاش برای پنهان نگاه‌داشتن جنایات خود، خانواده‌ها را از مطالبه عدالت، حقیقت و غرامت، یا حتی آراستن قبور عزیزانشان، محدود کرده و موجب افزایش آزار و رنج خانواده‌های قربانیان می‌شوند».
به گفته این مسئول در سازمان عفو بین‌الملل، «با نزدیک شدن به سالگرد خیزش مردمی، خانواده‌ها در هراس هستند که حکومت با روش‌های سرکوبگر خود مانع از برگزاری مراسم‌های سالگرد شود».
سازمان عفو بین‌الملل در این بیانیه، به شواهد خود مبنی بر تصاویری از تخریب مزار کشته‌شدگان جنبش «زن،زندگی، آزادی» پس از کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد اشاره کرده و نوشته است: این نهاد، تصاویری از مزارهای تخریب‌شده‌ی دست‌کم ۲۲ جان‌باخته از ۱۷ شهر ایران، از جمله مهسا/ژینا امینی، به دست آورده است که بر أساس این تصاویر، سنگ مزارها آتش زده شده، یا با رنگ و قیر آسیب دیده‌اند؛ همچنین سنگ‌نگاره‌ها و کتیبه‌های ادای احترام به این جانباختگان در راه آزادی شکسته شدند.
عفو بین‌الملل: عاملان جنایات، از برقراری عدالت مصون ماندند
سازمان عفو بین‌الملل، در بخش دیگری از بیانیه اخیر خود، تاکید کرد: تاکنون، نه تنها «هیچ تحقیقی برای شناسایی عاملان این جنایات و محاکمه آنها انجام نشده، بلکه هیچ اقدامی برای جلوگیری از تخریب مکرر مزار کشته‌شدگان نیز صورت نگرفته است».
این نهاد مدافع حقوق بشر، ضمن تاکید بر «دستگیری‌ها و بازداشت‌های خودسرانه، تعقیب ناعادلانه به اتهامات مبهم و واهی علیه امنیت ملی که گاه منجر به احکام زندان و شلاق می شود، احضار قهری و بازجویی توسط دادستان‌ها یا نیروهای امنیتی، تحت نظر قرار گرفتن غیرقانونی خانواده‌ها و تخریب کامل یا جزئی مزار کشته‌شدگان»، تصریح کرد: «پس از تهدید مکرر مقامات به تخریب سنگ قبرهایی که آثار هنری در حمایت از جنبش “زن، زندگی، آزادی” را به تصویر می‌کشیدند، برخی از مزارها توسط نیروهای امنیتی در مقابل دیدگان خانواده‌ها آسیب دیدند، برخی دیگر نیز در طول شب یا زمانی که مکان‌ها خلوت بودند، تخریب شدند».
در تازهترین گزارش عفو بین‌الملل به اسامی شماری از قربانیان جنبش «زن، زندگی، آزادی» که خانواده‌های آنان مورد آزار و اذیت قرار گرفتند، از جمله آرتین رحمانی، ۱۶ ساله، زانیار ابوبکری، ۲۱ ساله، میلاد سعیدیان‌جو، عبدالسلام قادرگلوان، ابوالفضل آدینه زاده، آزاد حسین پوری، کومار درافتاده، مهسا موگویی، مجید کاظمی، حمیدرضا روحی، هومن عبداللهی، آرام حبیبی، جواد حیدری، کمال احمدپور، کیان پیرفلک، رضا لطفی، سارینا ساعدی، شاهو بهمنی، مهران بصیر توانا، محمد امینی، شیرین علیزاده و یحیی رحیمی اشاره شده است.
به گزارش عفو بین‌الملل، خانواده مهسا/ژینا امینی نیز بارها از تعرض و تخریب مزار فرزند خود خبر دادند.
