سیزده به‌در یکی از رسوم ایرانیان و اغلب مردمانی است که در پایان نوروز انجام می‌شود. در دهه‌های اخیر، آن را به‌عنوان روز «آشتی» انسان با «طبیعت» نیز می‌نامند. در این روز مردم به دامان طبیعت می‌روند و از مواهب آن بهره می‌برند.
قدمت سیزده به‌در نیز مانند عید نوروز بسیار کهن است. از آن‌جا که زیبایی‌های بهار چشم‌نواز است و هوای مطبوع آن همه چا پراکنده‌شده مردم ترجیح می‌دهند آخر تعطیلات نوروز را میهمان طبیعت باشند و لحظاتی سرشار از نشاط و شادی را تجربه کنند. روز سیزده فروردین، پیوندی دوباره با محیط‌زیست است.
طبیعت تماشایی و باطراوت بهار، میزبان مردمانی است که به‌رسم قدیم فصل شکوفایی و رویش سرسبز زندگی را جشن می‌گیرند تا روزی دلپذیر و با نشاطی را در کنار اعضای خانواده تجربه کنند. اختصاص روز سیزده فروردین به‌روز طبیعت و رفتن به طبیعت می‌تواند تداعی‌کننده این مسئله باشد که فاصله گرفتن از جنگل، درختان و گیاهان چه مشکلاتی را به انسان تحمیل و دورشدن از طبیعت چه استرس‌هایی را به انسان وارد می‌کند. درعین‌حال باید از طبیعت مواظبت کرد تا بتوان همیشه از زیبایی‌های آن بهره‌مند شد.
در حقیقت سیزدهم فروردین، روز هم‌نشینی انسان با طبیعت است.
در میان مردم این باور وجود دارد که واژه سیزده به‌در به‌معنای درکردن نحسی عدد سیزده است. اما با مراجعه به لغت‌نامه‌های فارسی متوجه می‌شویم که واژه «در و دشت» در واقع مخفف “دره و دشت” است. با توجه به توضیحات قبل می‌توان گفت سیزده بدر به‌معنای سیزدهم به‌سوی در و دشت شدن است که معنای بیرون‌رفتن و در دامان طبیعت جشن‌گرفتن است.
متاسفانه اما در میان مردم خرافاتی مبنی بر نحس بودن سیزده بدر به وجود آمده است.
باور داشتن خرافات یکی از مسائل اجتماعی در جهان امروز به‌حساب می‌آید به‌گونه‌ای که از آن به‌عنوان معضل اجتماعی یاد می‌شود. این باورها پایه و اساس درستی ندارند ولی در زندگی اجتماعی افراد تاثیر می‌گذارند. چرا که باورها و خرافات اموری هستند که ریشه در ذهن و تصمیم‌گیری‌های انسان‌ها دارند. این موضوع در زندگی اطرافیان و محیط پیرامون ما نیز دیده می‌شود و نمونه بارز آن عدد ۱۳ است که به تصور برخی افراد عدد بدیمنی است.
خرافه‌پرستی تاریخی به درازای تاریخ بشریت دارد تا جایی که نمی‌توان برای شروع آن زمانی مشخص را بیان کرد و یا آن را اختصاص به مکان و زمان و جامعه‌ای خاص داد. ولی آیا عدد ۱۳ نحس است و اگر، علت این نحوست از کجا می‌آید؟
از زمان‌های قدیم، رسم عموم مردم این‌گونه بود که هفت سینی از غلات مختلف(مانند گندم، جو، عدس و غیره) را در این ایام آماده می‌کردند که به آن «هفت‌سین یا هفت سینی» می‌گفتند و در روز سیزدهم، آن سینی‌ها را به دشت و صحرا می‌بردند تا در مقابل آفتاب به آب بریزند و به این شکل، روز خود را در دل طبیعت با شادی و جشن سپری می‌کردند.
جمهوری اسلایم برای جلوگیری از برگزاری سیزده‌به‌در انواع و اقسام تهدیدها و سرکوب‌های را در پیش گرفته است.
مثلا، روابط عمومی و امور بین‌الملل برج میلاد تهران اعلام کرده بود: “این مجموعه فرهنگی و گردشگری در روز طبیعت ۱۳ فروردین همزمان با سالروز شهادت حضرت علی(ع)، تعطیل است.”
سازمان محیط زیست مازندران هم اعلام کرده است که با توجه به همزمان شدن سالروز شهادت حضرت علی(ع) و روز طبیعت(۱۳فروردین)، ورود مسافران و گردشگران به پناهگاه حیات وحش میانکاله ممنوع شده است.
روابط عمومی شهرداری آستانه اشرفیه اعلام کرد:
به اطلاع کلیه همشهریان، هم‌استانی‌ها و میهمانان عزیز و گرامی می‌رساند؛
طبق مصوبات شورای تامین شهرستان آستانه‌اشرفیه؛ کلیه پارک‌ها، تفرجگاه‌ها و بوستان‌های شهر آستانه‌اشرفیه، بویژه مجموعه تفریحی گردشگری پارک ساحلی جنگلی آستانه‌اشرفیه همزمان با فرارسیدن سالروز شهادت مولی متقیان حضرت امام علی علیه‌السلام، بمنظور رعایت و پاسداشت حرم ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر، در روز طبیعت(دوشنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۳) تعطیل می‌باشد و هرگونه حضور، برپایی چادر و اسکان در زمان قید شده در این پارک ممنوع است و از ورود افراد و خودروها به این مجموعه جلوگیری به‌عمل می‌آید.
پارسال، به‌گزارش رویداد ۲۴ در اقدامی عجیب به جمع مردمی که در روز سیزده بدر برای تفریح به جاده ماسوله رفته بودند گاز اشک‌آور شلیک شده است.
نام جمهوری اسلامی هر روز در صدر خبرهای رسانه‌های جهان خودنمایی می‌کند.
نه‌که اقتصاد ایران، قدرت و سیاست و … ایران اهمیت جهانی دارد، این حضور نتیجه اخبار منفی است. اخباری نظیر اینکه در ایران سطل ماست روی سر دختران خالی کرده‌اند؛ دختران مدارس کشور مسموم شده‌اند؛ یک دختر در گشت ارشاد به‌خاطر حجاب جان باخته است؛ یک زندانی سیاسی چند روز پس از آزادی جان باخته و یا خودکشی کرده است؛ رستوران‌ها و اماکن عمومی به‌خاطر نداشتن روسری مشتریان پلمب شده است؛ به کسانی که روسری ندارند، کارت پرواز داده نمی‌شود و …
این‌ها فقط نمونه اخباری است که روزانه از ایران به جهان مخابره می‌شود.
کافی است شبکه‌های اجتماعی را مرور کنید تا ببینید بازتاب این اقدام چه بوده است؛ حاصل آن یک جمله است: “حکومت با شادی مخالف است.”
سئوال مهم این است که آیا حکومت ایران هم‌چنان بر این تصور است که برخورد سخت‌گیرانه و رفتارهایی نظیر کشاندن مردم به گشت ارشاد و جریمه و مجازات هوشمند و غیرهوشمند و شلیک گاز اشک‌آور باعث می‌شود که مردم به دینداری متمایل شوند و مثلا بفهمند مزایای دین چیست؟
تا پیش از سال ۸۸ نام کهریزک برای مردم ایران یادآور خانه سالمندانی بود که آن‌جا مستقر بود، اما از آن سال به بعد این نام به یک درد جمعی تبدیل شد که خاطره بازداشتگاه کهریزک را زنده می‌کرد. از این تغییر نمادها در تاریخ ایران زیاد به جا مانده است.
یکی دیگر اینکه حالا نام «ماسوله» هم به جای مکان تفریحی، خاطره گاز اشک‌آور را زنده می‌کند!
نظر برخی آیت‌الله‌های حاکمیت:
“شفقنا(پایگاه بین‌المللی همکاری‌های خبری شیعه) – حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای به پرسشی درباره انجام مراسم سیزده‌به‌درپاسخ داده است:
آیا انجام مراسم روز سیزدهم فروردین(سیزده به‌در) اشکال دارد؟
ج : فی‌نفسه حرام نیست؛ هر چند چنین چیزی مبنای شرعی ندارد.”
به گزارش فارس، ۲ فروردین ۱۴۰۲، حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین وحیدپور از کارشناسان احکام به مناسبت ماه مبارک رمضان و تقارن با عید نوروز، به بیان «حکم شرعی سفرهای نوروزی در ماه مبارک رمضان» پرداخته است که به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
نکته اولی که معمولا در این ایام سئوال می‌شود، مسئله مسافرت در ایام ماه مبارک رمضان است؛ البته دو سه روز اول سال ۱۴۰۲ ارتباطی با ماه مبارک رمضان ندارد، اما از روزهای آغازین ماه رمضان، ممکن است افرادی باشند که بنا دارند به مسافرت بروند. مسافرت در این ماه از نظر شرعی اشکال ندارد؛ حتی اگر به قصد فرار از روزه رمضان باشد، حرام نیست ولی مکروه است؛ اما کسانی که قصد فرار از روزه را ندارند ولی برای صله ارحام یا زیارت می‌روند یا ممکن است برای تفریح بروند، از نظر شرعی مانعی ندارد و به تعداد روزهایی که روزه را نمی‌گیرند، پس از رمضان در فاصله بین دو رمضان که ۱۱ ماه فرصت دارند، روزه خود را قضا کرده و آن را به تأخیر نمی‌اندازند.
البته ممکن است کسی در ایام ماه مبارک رمضان به مسافرت برود و قصد هم داشته باشد که ۱۰ روز کامل بماند و یا ممکن است بیشتر از ۱۰ روز بنا داشته باشد که بماند و اگر می‌خواهد قصد ۱۰ روز داشته باشد، حتما قصد دهه کند و می‌تواند روزه بگیرد و
اشکالی ندارد. البته اگر قبل اذان ظهر برسد، می‌تواند قصد دهه کرده و روزه خود را بگیرد و در برگشت هم اگر بعد از اذان ظهر از آن مکان خارج شود، روزه آن روز صحیح است و مشکلی ندارد.
بنا بر دیدگاه آیت‌الله مکارم شیرازی آیین سیزده به‌در اگر بر مبنای خرافه و نحسی سیزده باشد خلاف اسلام و اگر به عنوان پناه بردن به دل طبیعت و تفریح باشد، مورد تایید اسلام است.
به گزارش خبرنگار مهر، همواره این سئوال مطرح بوده است که نظر اسلام در مورد سیزده به‌در چیست؟ آیا آیین سیزده بدر مورد تایید اسلام است؟
از دو نظر می‌توان به مراسم سیزده بدر نگاه کرد.
آیت‌الله مکارم شیرازی:
“سرچشمه مراسم خرافی سیزده به‌در از نظر تاریخی به اصحاب‌الرس که در قرآن به آن اشاره شده بر می‌گردد. به حالات اصحاب‌الرس در تفاسیر اشاره شده، و در یکی از شرح های نهج البلاغه نیز داستان مفصل آن را چنین یافتم؛
1- دوازده شهر یا آبادی بود که هر شهر و آبادی به یکی از ماه‌های سال خورشیدی نامیده شده بود. آیین مردم آن شهرها بت‌پرستی بود. درختان صنوبر را پرستش می‌کردند. زیرا صنوبر منبع درآمد خوبی برای آنها بود. روز اول سال، همه مردم از تمام دوازده
شهر یا روستا در شهر فروردین جمع می‌شدند، و مراسم جشنی داشتند. فردا به شهر اردیبهشت می‌رفتند، و در آن‌جا مراسمی داشتند. روز سوم به آبادی خرداد می‌رفتند…، تا به آبادی اسفند که می رسید، دوازده شهر تمام می‌شد؛ روز سیزدهم دسته‌جمعی از آبادی‌ها خارج شده، به بیابان‌ها می‌رفتند، و مراسم سیزده و جشن و پایکوبی و آلودگی به انواع مفاسد را در آن‌جا برگزار می‌کردند. بنابراین سیزده به‌در سنتی بوده که از بت‌پرستان باقی مانده است، همان‌طور که مراسم شب چهارشنبه سوری، که احترامی برای آتش قائل می‌شوند، سنّتی از آتش‌پرستان است.(پاورقی قهرمان توحید ، ص۸۴ ؛ مسائل جدید از دیدگاه مراجع ج۱ ص۱۵۵)
۲- اما اگر مراسم سیزده به‌در به عنوان خارج شدن از شهر و فضای آلوده آن و پناه بردن به دل طبیعت و استفاده از هوای پاکیزه آن و تفریح و استراحت سالم برای شروع مجدد به کار با انرژی و توان کافی باشد بدون آن‌که اعتقاد به نحسی سیزده و رسم بت‌پرستی محرک این تفریح باشد امری ناشایست نخواهد بود .
به‌خصوص اگر این کار همراه با تفکر و اندیشه در حیات مجدد درختان و گیاهان باشد و در نتیجه انسان از حیات آنها درس زندگی بگیرد و به یاد عظمت و قدرت و علم نامحدود خالق آن بیفتد.(قهرمان توحید ، ص۸۴)
خداوند می‌فرماید: «بگو در زمین سیر کنید و بنگرید خداوند چگونه آفرینش را به‌وجود آورده است.»(عنکبوت۲۰)
پیامبر گرامی فرمود: «عاقل ساعات خود را به چهار بخش تقسیم می‌کند؛ ساعتی برای عبادت خداوند و ساعتی برای محاسبه نفس و
ساعتی برای تفکر در مخلوقات خداوند و ساعتی برای تفریح و بهره‌مندی از حلال‌های خداوند.»(وسایل الشیعه ج۱۶ ص۹۷)
این مضمون از حضرت علی نیز نقل شده است.(نهج البلاغه حکمت ۳۹۰)
و باز پیامبر گرامی فرمود: « تفریح داشته باشید همانا من ناراحتم که در دین شما خستگی و بی نشاطی باشد.» (نهج الفصاحه ص۲۵۹)
امام جمعه شیراز: “مردم در روز ۱۳ فروردین حرمت امام اول شیعیان را نگه دارند”. لطف‌الله دژکام در خطبه‌های نماز جمعه عبادی سیاسی شهر شیراز، گفت:
“روز شهادت امیرالمومنین، ۲۱ ماه رمضان امسال مصادف با روز طبیعت، ۱۳ فروردین شده و طبیعتا آن‌که احساس کند پدر از دست داده اگر روز طبیعت هم باشد به تفرج نمی‌رود و این احترام را غیرمسلمانان هم برای امیرالمومنین قائل هستند و حرمت می‌گذارند.”
نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی:
“سیزده به در نباید جولانگاه زنان بی‌حجاب و مردان روزه خوار باشد. جمهوری اسلامی ثروت را از افراد عیاش خوشگذران گرفت و به مردم رساند.
باید توجه شود که حرمت دین در روز طبیعت محفوظ بماند و این‌طور نباشد که در
سیزدهم فروردین، عرصه جامعه جولانگاه خانم بی‌حجابی باشد که کشف حجاب می‌کند یا آقایی که در ملاء‌عام روزه‌خواری می‌کند. این موارد، مصداق لگد زدن به سفره ضیافتالله است و اگر این عمل صورت گرفت، دیگر نمی‌توان در شب‌های قدر
بِکَ یا الله گفت.”
امام جمعه استان قدس رضوی، در حالی چنین ادعایی دارند که در دولت دامادش ابراهیم رئیسی، اختلاس‌های میلیاردی صورت گرفته و اخیرا گفته اعلام کرده تنها به دلیل اختلاس در چای دبش، ۶۰ مدیر خود را برکنار کرده است اما به گفته رئیس قوه قضاییه، رئیسی حتی یک نفر هم از این مدیران اختلاس‌گر دولتش را به قوه قضاییه معرفی نکرده است.
از سوی دیگر، امام جمعه محبوب رهبر، یعنی آیت‌الله کاظم صدیقی، امام جمعه موقت تهران، شخصا اختلاس بزرگ امام داده و چندین هزار هکتار زمین حوزه تحت نظر خود را به شرکت خود و پسرانش و… انتقال داده است.
چهره‌های نزدیک به علی خامنه‌ای است، با وجود افشای پرونده فساد مالی، از هیچ‌یک از سمت‌هایش کناره‌گیری نکرده است.
سیزده بدر سیزدهمین روز فروردین ماه و از جشن‌های نوروزی است. در تقویم رسمی ایران این روز به‌نام روز طبیعت نام‌گذاری شده است و از تعطیلات رسمی است.
نه تنها سیزده‌به‌در بلکه به‌طور مداوم و به مناسبت‌های مختلف رفتن به فضای باز طبیعت می‌تواند بسیار خاطره‌انگیز باشد و لحظات شادی برای‌مان رقم بزند. اما همان‌طور که از طبیعت و فضای زیبای آن لذت می‌بریم، باید مراقب آن باشیم که به محل زندگی موجودات زنده و زیبایی محیط زیست آن‌جا صدمه نزنیم.
سیاره‌ای که در آن زندگی می‌کنیم تنها به ما تعلق ندارد که از آن سوء‌استفاده کنیم. اگر می‌توانیم از طبیعت لذت ببریم، مدیون نسل‌های پیش از خود هستیم که از زمین در حد امکان مراقبت کرده‌اند. ما هم وظیفه داریم از این کره خاکی محافظت کرده و آن را
به نسل‌های بعد از خود بسپاریم.
اگرچه در این دوره، یعنی در دوران ۴۴ ساله دستگاه‌های حکومتی جمهوری اسلامی دشمنی با هرگونه شادی مردم به‌خصوص چهارشنبه سوری و عید و نوروز و سیزده بدر را تبلیغ و ترویج می‌کنند، اما بخشی چشم‌گیری از مردم ایران می‌کوشند نه تنها این تبلیغات مسموم جمهوری اسلامی را خنثی کنند بل برای برپایی یک جامعه نوین شاد، آزاد و انسان‌دوست کوشیده‌اند!
شنبه یازدهم فروردین ۱۴۰۳-سی‌ام مارس ۲۰۲۴
