کجا پنهان شود آن صوت نیکو*
از روزهایی که با آواز دلکشش و با ترانه “الا ای پیر فرزانه”* بر آهنگی از حسین علیزاده در جشن هنر شیراز خوش درخشید و نامش آوازه‌ای یافت دو سه سالی نگذشته بود که انقلاب درگرفت و صدای زنان به پستو رفت. او هم در اوج کار هنری خویش خاموش شد و جز انتقال تجربه‌اش به نسل‌های بعدی گریزی نیافت، با این امید که مهر و موم عمومی صدای زنان بالاخره برچیده شود.
آن مهر و موم برآمده از چاه اعصار و قرون هنوز هم رسما باقی است، ولی نه نسل‌های بعدی در قید و بند آن مانده‌اند و از اوراق‌کردن این قید و بند قرون وسطایی فروگذاشته‌اند و نه خود او تمکین اولیه به آن قید و بندها را برتابیده است، ولو که ۱۷ سال حاضر نشد در ایران صرفا در مجالس و کنسرت‌هایی بخواند که زنان حضور دارند. گفته است که «چون وقتی شما قبول میکنید که فقط برای خانمها بخوانید، یعنی معتقدید که باید اینطوری باشد و غیر از این غلط است. این تمام فعالیت هنری من را و آنچه را پیش از این انجام دادهام، زیر سؤال میبرد که پس تا بهحال بد بوده و اگر بد بوده، پس دیگر باید خط قرمزی روی تمام آن فعالیتها کشید. اگر این سیستم خوب است و شما میپذیرید که بروید اینطور بخوانید، یعنی این روش را تایید کردهاید. اما من چنین تاییدی را ندارم و به چنین روشی معتقد نیستم.»
نخستین باری که پس از انقلاب، صدایش در حوزه‌ی عمومی بار دیگر طنین‌انداز شد، سال ۱۳۷۴ بود که برای اجرای کنسرت به خارج از کشور آمد. پریسا در این کنسرت شعری از مولوی خواند با این بیت که «شاد آمدم شاد آمدم ، از جمله آزاد آمدم//چندین هزار سال شد تا من به گفتار آمدم» که گویی شکایتی بود از سال‌هایی که ناخواسته و اجباری مهر سکوت بر حنجره‌اش داشت.
از آن سال کم و بیش در بیرون از کشور خوانده است، ولو که در همان سبک و قد و قواره قبل از انقلاب و بدون تمایل به واردکردن این یا آن مولفه نوآورانه در کار، و نیز با ماندن تام و تمام در هوای عرفان و اشعار مولوی و عطار و …
و صدایش سوار بر امواج یا در شبکه‌های اجتماعی بلافاصله به داخل هم رسیده است، ولی شاید ضربه‌ای که گسست سال ۱۳۵۷ به شکوفایی هنری او و بسیاری دیگر از صاحبان استعدادهای هنری وارد آورد به سختی قابل جبران باشد.
رقص صدای او ولی هنوز برجاست و کم و بیش خیره‌کننده، چنان که در یکی از آخرین کارهایش (فایل پایین) و در تلفیق با شعر مولوی که “در این رقص و در این های و در این هو، میان ماست گردان میر مه رو/ا گر چه روی می‌دزدد ز مردم، کجا پنهان شود آن روی نیکو…”
پریسا، امروز، ۲۵ اسفند، ۷۵ ساله شد.
*****
* در دقیقه بیست این ویدئو می‌توان اجرای سال ۱۳۵۴ الا این پیر فرزانه را در حافظیه شیراز دید
https://www.youtube.com/watch?v=91zbiiEfs74
یا صوت آن را در این لینک شنید
در “این رقص و در این های و در این هوی” را هم در ویدئوی زیر
*این متن پیش‌تر به مناسبت هفتاد سالگی تولد پریسا منتشر شده است
