به فرخندگی روز جهانی زن!
وقتی تو فریاد میشوی، گیسوانت رمز پیروزی ملتیست برای رهایی!
هشت مارس، روز جهانی زن، روز پیکار در راه تأمین و تثبیت همهجانبهٔ حقوق حقّهٔ زنان است. هیئت سیاسی – اجرایی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت) به نام همهٔ فداییان خلق فرارسیدن این روز خجسته را به همهٔ زنان و به همهٔ انسانهایی که با قلم و قدم در این راه پیکار میکنند، شادباش میگوید.
هشت مارس، روز جهانی زن، که دستآورد مبارزۀ ۱۵۰ سالۀ جهانی در راه طرح، تأمین و تثبیت حقوق زنان است، در دو سال گذشته بیش از هر زمان دیگری در سراسر جهان با نام زن ایرانی گره خورده است. زنان ایرانی که قریب دو قرن است نسل به نسل در پیکاری نفسگیر برای تأمین حقّ هستی و حقوق حقّهٔ خود، برای رفع تبعیض جنسیتی و برابرحقوقی مبارزه میکنند، دو سال پیش توانستند تحول عمیقی را در این پیکار رقم بزنند. جنبش زنان با نام پرمفهوم «زن، زندگی، آزادی»، موفق شد مسئله و مبارزۀ زن را تا درون عمیقترین لایههای جامعه پیش ببرد. وسیعترین طبقات، گروهها و اقشار اجتماعی برای تأمین حقوق بنیادی و حقوق بشری زنان و برای برابرحقوقی زن و مرد و رفع تبعیض از زنان اعتراض کردند و زندانی و زخمی شدند و حتی در این راه جان باختند و اعدام شدند. امروز حقوق پایمال شدۀ زن ایرانی به مسئلۀ مهم همۀ جامعه تبدیل شده است.
هشت مارس، در عین حال روزی است برای ارجگذاری به پیکار تاریخی زنان سراسر جهان در اعتراض به استثمار مضاعف در همهٔ عرصههای اجتماعی از جمله در زمینه و محیط کار و تبعیضهای بیرویۀ حقوقی و اجتماعی. پیکار سازمانیافتهای که یک قرن ونیم از آن میگذرد، دستآوردهای بسیاری، هم در عرصۀ اقتصادی و هم در زمینهٔ بهبود شرایط اسفبار کار و هم در سایر عرصهها برای زنان به ارمغان آورده است و کل جامعه را به سوی دنیای انسانیتر جلو برده است.
یکی از موارد اعمال تبعیض و ستم بنیادین و سازمانیافته بر زنان در جریان جنگها و تنشهای مسلحانه و نظامی صورت میگیرد. تأکید بر این امر و برجسته کردن آن در روز زن امسال به ویژه با توجه به جنگ جنایتکارانهٔ اسرائیل علیه مردم فلسطین موضوعیت پیدا میکند. در جریان این نسلکشی تا کنون بیش از سی هزار فلسطینی جان باختهاند که اکثریت بسیار بزرگی از آنان را زنان و کودکان تشکیل میدهند. به باور ما مبارزه برای توقف این کشتار وحشیانه و محاکمهٔ آمران و عاملان آن از محورهای قابل توجه و مهم پیکار در راه تضمین حق هستی زنان و پاسداری از شأن انسانی و خدشهناپذیر آنان است.
شعار سازمان ملل متحد به مناسبت روز جهانی زن در سال ۲۰۲۴ میلادی، «سرمایهگذاری روی زنان، سرعتبخشی به پیشرفت» اعلام شده است، شعاری که قرار است زیر لوای آن توجه به «فقر زنانه» در جهان جلب و برای رفع این مشکل گامهایی برداشته شود. برگزیدن این شعار از سوی سازمان ملل تصادفی نیست، شکاف جنسیتی دستمزدها و فاصلۀ طبقاتی میان زنان و مردان، معضلی است جهانی و مختص به کشورهای خاصی نیست. برگزیدن این شعار تأیید این واقعیت است که هنوز راه دشوار و پر سنگلاخی پیش روی زنان است و تا تأمین همهجانبهٔ حقوق زنان در زمینههای اقتصادی، حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و دیگر عرصههای هستی راه درازی در پیش است.
از سوی دیگر، هنوز با امر برابرحقوقی زنان نیز همانند مقولهٔ حقوق بشر، برخوردی دوگانه صورت میگیرد. هنوز آنجایی که پای پیمانها و منافع اقتصادی میان دولتها به میان میآیند، قدرتهای بزرگ اقتصادی تبعیض آشکار در حق زنان و پایمال شدن حقوق اجتماعی، اقتصادی و سیاسی زنان در گوشه و کنار جهان را به نام باورهای «فرهنگی»، «مذهبی»، «سنتی» و نظایر آن توجیه میکنند. به همین دلیل، زنان چارهای ندارند جز اینکه با بهرهگیری از دستآوردهای تاکنونیشان و با همراهی مردان آزادیخواه، برابریطلب و عدالتجو، تا رسیدن به دنیایی که برابری در همۀ عرصهها، عدالت اجتماعی و آزادی حرف اول را بزند، به مبارزۀ خستگیناپذیرشان تداوم ببخشند.
پیکار زنان در راه حقوق انسانی و برابر، مبارزهای عدالتخواهانه و حقوق بشری است. تظاهرات و اعتراضهای سازمانیافتۀ اولیۀ زنان در پیکار بر سر سختی شرایط کار و پایین بودن دستمزدها شکل گرفت. در صدوپنجاه سال گذشته نیروهای کمونیست، چپ و سوسیالیست در مبارزۀ سازمانیافتۀ زنان نقش بهسزایی داشتهاند. در همین چارچوب رفیق کمونیست کلارا زتکین به همراه رفقایی دیگر در نشست بینالمللی سوسیالیستها در دانمارک با توجه ویژه به مشکلات اقتصادی و اجتماعی زنان با موفقیت بر تعیین روزی به نام روز زن پای فشرد.
در ایران نیز تلاش برای تأمین حضور چشمگیر زنان در عرصهٔ اجتماعی و دفاع از حقوق زنان دارای پیشینهٔ تاریخیست و به دوران پیش از پیروزی انقلاب مشروطیت برمیگردد. در ادامهٔ این تلاش و حضور، در حزب کمونیست ایران در بندر انزلی، در نخستین کنگرهٔ خود در سال ۱۲۹۹ ضمن دفاع از حقوق زنان و حمایت از فعالیتهای زنان برای حقوق برابر، «منع کار شبانه برای نسوان و اطفال و مرخصی با مواجب برای زنان آبستن» را در برنامۀ کنگرۀ خود طرح کرده بود. پس از این کنگره، تعدادی از زنان چپگرای رشت «جمعیت سعادت نسوان» را برای دفاع از حقوق سیاسی و اجتماعی زنان تشکیل دادند. پس از آن حزب کمونیست ایران «جمعیت بیداری نسوان» را بنا نهاد که تا سال ۱۳۱۰ و غیرقانونی اعلام شدن حزب کمونیست، به طور علنی در عرصۀ حقوق زنان فعالیت داشت. در ادامۀ این روند در سال ۱۳۲۱ زنان هوادار حزب تودۀ ایران، تشکیلات زنان ایران را بنا نهادند. «مبارزه علیه فاشیسم، در راه کسب حقوق مساوی با مردان، در راه حفظ صلح، برای دستمزد برابر در مقابل کار برابر با مردان، بیمههای اجتماعی و علیه فحشا» سرلوحۀ برنامۀ اعلام شده از سوی این تشکیلات بود. در اولین گامهای جنبش چریکی فداییان خلق ایران، زنان، از جمله به عنوان فرماندهان و اعضای مرکزیت سازمان، همواره نقش بارزی در صفوف آن ایفا کردهاند. حضور وسیع زنان در دیگر گروههای پرشمار کمونیست و چپ نیز چشمگیر بوده است. در تداوم مبارزات چندین نسل از زنان پیشرو جامعه بود که علیرغم فضای سیاسی دگرگونۀ پس از انقلاب، زنان ایرانی آغاز حمله به حقوق شهروندی، اجتماعی و سیاسیشان را با تظاهراتی میلیونی در سراسر ایران پاسخ گفتند. زنان از همان روزهای نخست انقلاب در میداناند. چهار دهه است که زنان علیه حجاب اجباری، برابری در ارث، حق حضانت فرزند، رفع تبعیض شعلی و تحصیلی و موارد تبعیضآمیز بیشمار دیگر به اشکال گوناگون اعتراض میکنند و در عین حال تلاشی مدنی برای تغییر این قوانین تبعیضآمیز را گامبهگام پیش میبرند. زنان ایران در تاریخ مبارزات چهلوپنج سالۀ خود، کمپین یک میلیون امضا و سایر خیزشهای کوچک و بزرگ را به عنوان شاخصههای مبارزات مدنی به نام خود ثبت کردهاند. چهرههای زن به چهرههای مبارزاتی برای تأمین عدالت اجتماعی و برابری در حقوق شهروندی تبدیل شدند، زنان بسیار شایستهای که تا شناسایی بینالمللی برای مبارزاتشان پیش رفتند، زندان کشیدند و میکشند، شکنجه شدند و میشوند و بسیاریشان نیز در این راه جان باختهاند و اعدام شدهاند.
اعتراضی که در آغاز از حمایت، پژواک و تأثیرگذاری چشمگیری برخوردار نبود، نه تنها چهل و پنج سال است بیوقفه و خستگیناپذیر ادامه دارد، بلکه رویارویی با حجاب اجباری که جوهرۀ سیاهاندیشی فرهنگی و پلید حکومت مبتنی بر ولایت فقیه در نفی آزادی زنان است، اکنون بدل به نبردی شده است که میرود چیرگی زنان میهنمان در این عرصه علیه ارتجاع را رقم بزند. تداوم مبارزهای که گامبهگام مقاومتهای مرتجعینی که زن را نیمی از مرد و بالطبع لایق نیمی از حقوق انسانی تلقی میکنند، در هم می شکند. دریغا که در این راه زنان ما هزینههای سنگینی را متحمل شدهاند و متحمل خواهند شد.
حضور گسترده و چشمگیر زنان که در مقطع انقلاب بهمن ۱۳۵۷ محدود به نیروها و تشکلهای کمونیستی و عدالتخواه بود با توجه به عوامل گوناگون به این حد محدود نماند و تمامی جامعه را فراگرفت و به طیفهای دیگری نیز گسترش یافت. در فاصلهگیری بخشهای چشمگیری از نیروهای اولیهٔ حکومتی از مجموعهٔ نظام، باور به حقوق قائم به ذات زنان و رویکرد پرسشگرانه و اعتراضی نسبت به قوانین و موازین زنستیزانهٔ شرعی و حکومتی نقش قابل توجهی ایفا کرد. در ادامهٔ این روند است که حضور چشمگیر زنان در میان بخشهای وسیعی از نیروهای مذهبی نیر تأمین و مورد اقبال واقع شده است.
امروز حضور موفقیتآمیز زنان ایرانی در همهٔ عرصههای جامعه مشهود است. انقلاب بهمن ۵۷ موجب ایجاد فضایی شد که با توجه به بغرنجیهای ناشی از آن و عوامل گوناگون منجر به ایجاد شکاف در پیلهٔ محدودیتهای تاریخی – مذهبی در زمینهٔ حضور اجتماعی زنان و ایجاد تغییرات چشمگیر در زمینهٔ حضور و مشارکت وسیع زنان در زمینههای آموزشی، علمی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و حتی عرصههایی مانند هنر و ورزش شد که نظام استبداد مذهبی حاکم بر میهن ما برگرفته از باورها و قرائتهای متحجر خود مخالف حضور زنان در آن عرصهها بود.
زنان ایران توانستهاند در بسیاری از عرصهها خواستهای خود را به نظام جمهوری اسلامی تحمیل کنند. با توجه به گسترش و ژرفایابی این روندهای بطئی بود که نیروی بالقوهای در جان میهن ما شکل گرفت که در سال گذشته جنبش «زن، زندگی، آزادی» را به جامعهٔ ما تحویل داد. جنبش «زن، زندگی، آزادی» نقطه عطف تاریخی این مبارزه است که امروز سراسر ایران را در بر گرفته و این باور را درعمق جامعه ریشه دوانده که ایران آزاد، ایرانی است که در آن عدالت و آزادی از آن همۀ شهرونداناش فارغ از جنسیت، قومیت، مذهب، باور و پایگاه اجتماعی باشد.
با باور به پیروزی در تأمین و تثبیت حقوق جامع و حقهّٔ زنان ایران و جهان با غلبه بر تبعیض، استبداد، استثمار و استعمار ، فرارسیدن روز جهانی زن را به همهٔ زنان میهن و جهان و نیز به همهٔ زنان و مردانی تبریک میگوییم که در راه حقوق زنان مبارزه میکنند. باشد که در سال پیش روی بتوانیم در این راه به دستآوردهای هرچه بیشتری نائل آییم!
عصیان من بریخت همه قلعههای زور!
هشت مارس، روز جهانی زن، بر تمام پیکارگران راه تأمین و تثبیت حقوق زنان، و دستیابی به برابرحقوقی، رفع تبعیض جنسیتی و عدالت و آزادی خجسته و پیروز باد!
جمعه، ۱۷ اسفند ۱۴۰۲ (۸ مارس ۲۰۲۴ میلادی)
هیئت سیاسی – اجرایی سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)