جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ - ۱۷:۱۹

جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ - ۱۷:۱۹

گزنوفان، نخستین منقد دینی فلسفه غرب

فلسفه گزنوفان بخشی از الهیات تفکر یونان در ماقبل تاریخ است. او تاثیر مهمی روی فیلسوفان پیش از سقراط گذاشت و توانست فلسفه رااز اسطوره گرایی نجات دهد وبسوی منطق هدایت کند

خداشناسی ماقبل دینی فلسفه غرب

پانصد سال پیش از تولد عیسی مسیح ، گزنوفان* ، فیلسوف وشاعر الئایی یونان به رد عقیده چندخدایی و خدایان اسطوره ای پرداخت و تئوری تک خدایی آته ایستی پانته ایستی (طبیعت خدایی) را مطرح نمود . او خدا را طبیعت و طبیعت را خدا نامید. وی از طریق راسیونالیستی نماینده یک توحید صوری بود که علیه تمایلات عرفانی فیثاغورثی مبارزه نمود. گزنوفان نخستین منقد دینی و فلسفی است که عقاید چند خدایی ، بت پرستی و اسطوره گرایی را زیر سئوال برد . وی میگفت که غیرممکن است که حقیقت و جوابی برای پرسشهای دینی انسان یافت ، چون دانش انسان درباره طبیعت و خدا غیرممکن است. دو موضوع فلسفه او- تئوری شناخت ، و مقوله خدا بودند. یکی از مشهورترین فیلسوفان الئایی ماقبل سقراط یعنی پارمیندس از جمله شاگردان او بود .

تاریخ تولد و مرگ گزنوفان را با ۱۰ سال اختلاف تخمین میزنند ؛ بطور تقریبی میتوان گفت که او درسال ۵۷۰ پیش ازمیلاد در کلوفون،در ایون ، در غرب آسیای صغیر یعنی در ترکیه امروزی بدنیا آمد ودرسال ۴۷۰ پیش ازمیلاد در شهر الئا یعنی در جنوب ایتالیا در سن ۱۰۰ سالگی درگذشت. او حدود یک قرن زندگی سیار و پرسفری را با خلاقیت فلسفی و شاعرانه پشت سر گذاشت. چون در دوره نوجوانی او،درغرب آسیای صغیر مصادف با هجوم مادها و ایرانیان به شهر ملطا درسال ۵۴۶ پیش از میلاد شد ، او به یونان وجنوب ایتالیای امروزی مهاجرت نمود . از دیگر فیلسوفان الئایی در جنوب ایتالیا- پارمیندس، و زنون بودند.

پیش از او، هومر و ازوید، پیرامون خدایان اسطوره ای تاثیرمهمی روی عقیده وفرهنگ مردم از خود بجا گذاشته بودند. آندو به خدایان شبه انسانی صفاتی مانند – دروغ ،فریب ، دزدی، و زنا را نسبت میدادند. در فرهنگ چندخدایی، خدایان شباهت زیادی به انسانهای معمولی داشتند. گزنوفان میگفت که انسان تاکنون خدا را طبق تصورات شخصی اش مجسم نموده؛ مثلا اتیوپی ها خدایان را سیاه و تراکی ها خدایان را سفید و بلوند میدانستند، و اگر اسب و گاونیز دینی میساختند، خدایان خودرا بصورت اسب و الاغ تبلیغ میکردند. او گرچه نخستین منقد دینی است ولی غالبا فلسفه اش را بصورت شعربیان نمود. اشعار آموزشی فلسفی او با دین سنتی چندخدایی آنزمان قطع رابطه نمودند. او غیر از ترانه سازی، در مراسم جشنهای ماهانه، اشعار هومر را برای شنوندگان و حضار قرائت می نمود .

چون فیلسوفان پیش از سقراط غالبا پانته ایستی (طبیعت خدایی) بودند،آنان عناصرتشکیل جهان را از آب و خاک میدانستند. طبق نظر پانته ایستی او خدا میتوانست در همه جا باشد ؛ یعنی در کل و در جزء . الهیات طبیعت گرایانه او بعدها وارد فرهنگ یونانی شد. او نظریه اتمی آناکسیماندر را نیز قبول داشت. ارسطو با اشاره به گزنوفان نوشت که او یکروز به آسمان و کائنات نگریست و آنرا احدیت نامید. پیش از او تالس نیز خدارا در همه جا میدید ، یعنی خداشناسی پانته ایستی، نظریه ای جدید نبود. او می نویسد که خدا یعنی جهان واحد و یعنی احدیت ، یا اینکه جهان خدا است، و خدا خالق جهان میباشد .

فلسفه گزنوفان بخشی از الهیات تفکر یونان در ماقبل تاریخ است. او تاثیر مهمی روی فیلسوفان پیش از سقراط گذاشت و توانست فلسفه رااز اسطوره گرایی نجات دهد وبسوی منطق هدایت کند. اسطوره ها آنزمان افسانه هایی بودند پیرامون خدایان گوناگون. نظریه احدیت خدارا بعدها فیلسوفانی مانند – ارسطو، افلاتون، پارمیندس، و فلوتین نیز ادامه دادند. درتاریخ اندیشه امروزی،او بیشتر یک خداشناس است تا یک فیلسوف. خداشناسی او بخشی از فلسفه لاادری است که به د انش مطلق عقیده ای نداشت.

یکی دیگر از دستاوردهای کار او، تحقیق درباره مطمئن بودن دانش انسان درآنزمان بود. طبق نظر او یک یقین دانش دراختیارانسان نیست . او میگفت که هیچگاه هیچ انسانی به دانش مطلق دست نخواهد یافت، چون شناخت حقیقی غیرممکن است، و فقط دست یابی به شبه حقیقت ممکن میباشد. گزنوفان درتئوری شناخت نیز یکی ازشکاکان تاریخ سیراندیشه بشر است. ادعای دیگر او این بود که نوشت یک حقیقت نهای وجود دارد ولی دسترسی انسان به آن غیرممکن است، و انسان خالق نظرهایی است که به حقیقت شباهت دارند ولی غیرمطمئن میباشند. در نظر او تئوری را می شود همیشه قدری اصلاح کرد و بهترنمود، گرچه انسان خالق نظرات احتمالی وغیرعلمی است،و انسان درحال تحقیق، همیشه به نظرات بهتری میرسد، اگرچه آنان هیچگاه حقیقت ناب نیستند.

گزنوفان آنزمان به مخالفت با خرافات، جادو،معجزه، و پرواز روح، پرداخت. او گرچه خوشبین است، ولی میان حقیقت وظاهر اشیاء، احتمال را می دید. در نزد او نخستین بار تضاد و ثنویت حقیقت و ظاهر مطرح گردید. ۷ جزم و دگم الهیات وی عبارتند از- عقیده تک خدایی، بی شباهت خدا با انسان، ایستا بودن خدا، اداره جهان از طریق فکر و اراده، کامل بودن، ابدی بودن، و اخلاقگرابودن خدا . تئوری شناخت او در۲۵۰۰ سال پیش لحظه تولد افکار مترقی در ادبیات و فلسفه یونان بحساب می آید .

——————————————————————————

Xenophanes 570-470

تاریخ انتشار : ۲۸ مهر, ۱۳۸۸ ۹:۳۶ ب٫ظ
لینک کوتاه
مطالب بیشتر

نظرات

Comments are closed.

سخن روز

حملۀ تروریستی در مسکو را محکوم می‌کنیم!

روشن است که چنین حمله‌ای نیاز به تیمی حرفه‌ای و سازماندهی و تدارکی نسبتاً طولانی و گسترده دارد. در عین حال، زود است که بتوان تحلیل جامع و روشنی از ابعاد پشت پردۀ این جنایت و اهداف سازمان‌دهندگان آن ارائه داد. هدف از این یادداشت کوتاه نیز  در وهلۀ نخست مکثی است بر قربانیان این حمله و حملاتی از این دست. قربانیانی که تنها سهم‌شان از سازمان‌دهی و تدارک چنین جنایاتی و علل پشت پردۀ آن، هزینه‌ای است که با جان و سلامتی‌شان می‌پردازند.

مطالعه »
یادداشت
تظاهرات آتش بس در آمریکا

شعبده بازی بایدن بر روی جنگ غزه

ممکن است به اشتباه کسی را با تیر زد یا جایی را تصادفی بمباران کرد ولی امکان ندارد که دو میلیون نفر را تصادفی با قحطی و گرسنگی بکشید.
قحطی در غزه قریب الوقوع است و پیامدهای آنی و بلندمدت سلامتی نسلی را به همراه خواهد داشت.

مطالعه »
آخرین مطالب

وظیفهٔ دادنِ هُشدار…

یکی از ماموران سیا به من گفت که این خبرچین یک توانایی است که روسیه در طول جنگش در افغانستان در دهه ۱۹۸۰ فاقد آن بود: توانایی نظارت بر اطلاعات سیگنال‌های مخابراتی و ارتباطات داعش خراسان و گروه های تروریستی مرتبط. با آن. فرض من بر این است که داده ها از طریق تجهیزات آمریکایی که در آن زمان در رشته کوهی در پاکستان نصب شده بود، به دست آمده است.

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

ما فداییان خلق ایران از نخستین روز آغاز جنگ ضمن محکوم کردن و غیرقابل توجیه خواندن عملیات مسلحانه و نظامی علیه مردم بی‌دفاع غیرنظامی، همراه و هم‌صدا با آزادی‌خواهان جهان خواهان آتش‌بس فوری و تأمین حقوق حقّهٔ مردم فلسطین شدیم. با این رویکرد ما مهار مقاومت آمریکا و تصویب قطعنامهٔ شورای امنیت را یک پیروزی بزرگ برای مردم بی‌گناه غزّه و فلسطین و تمامی آزادی‌خواهان جهان می‌دانیم.

رابطه دولت و بازار سرمایه داری در عصر «لیبرالیسم کلاسیک» و «نئولیبرالیسم»

عصر جهانی شدن اقتصاد، نقش دولت ها را کاهش نداده است، بلکه برعکس دولت ها عهده دار نقش محوری و مهمی در پاسداری، رشد و نهادینه کردن منافع کشوری، منطقه ای و جهانی شده اند.
در سراسر دوران موجودیت نظام سرمایه داری، میان اندیشمندان و پیروان اقتصاد سرمایه بنیان، بیشتر دو گروه روبروی هم قرار گرفته اند: پیروان اقتصاد مبتنی بر دولت رفاه و هواداران اقتصاد نئولیبرالیستی.

دعوت همگانی برای مشارکت در فرایند تدوین اصول و محورهای حداقلی برای حکومت نشست نخست: شنبه ١١ فروردین ١۴٠۳ (۳۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی)

اکنون با خرسندی از اعضای تشکیلات، از یاران سازمان، از صاحب‌نظران، از کلیۀ احزاب و سازمان‌ها و کنش‌گران سیاسی مردمی دعوت می‌کنیم با شرکت در نخستین نشست بحث عمومی در بارۀ “اصول و محورهای حداقلی برای حکومت”، ما را یاری کنند سندی سودمند برای ارتقای کشور به وضعیتی درخور ایران تدوین کنیم. روند کار … نشست نخست: شنبه ١١ فروردین ١۴٠۳ (۳۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی)
در سامانه زوم …

چشمان بیدار

… شهامتِ آن زن پشتِ میله ها,
درونم را می کاود,
و گاه و بی‌گاه,
صدای پرندۀ همیشگی،
آغاز صبح را در من می‌خواند.

یادداشت
تظاهرات آتش بس در آمریکا

شعبده بازی بایدن بر روی جنگ غزه

ممکن است به اشتباه کسی را با تیر زد یا جایی را تصادفی بمباران کرد ولی امکان ندارد که دو میلیون نفر را تصادفی با قحطی و گرسنگی بکشید.
قحطی در غزه قریب الوقوع است و پیامدهای آنی و بلندمدت سلامتی نسلی را به همراه خواهد داشت.

مطالعه »
بیانیه ها

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

ما فداییان خلق ایران از نخستین روز آغاز جنگ ضمن محکوم کردن و غیرقابل توجیه خواندن عملیات مسلحانه و نظامی علیه مردم بی‌دفاع غیرنظامی، همراه و هم‌صدا با آزادی‌خواهان جهان خواهان آتش‌بس فوری و تأمین حقوق حقّهٔ مردم فلسطین شدیم. با این رویکرد ما مهار مقاومت آمریکا و تصویب قطعنامهٔ شورای امنیت را یک پیروزی بزرگ برای مردم بی‌گناه غزّه و فلسطین و تمامی آزادی‌خواهان جهان می‌دانیم.

مطالعه »
پيام ها

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

ما فداییان خلق ایران از نخستین روز آغاز جنگ ضمن محکوم کردن و غیرقابل توجیه خواندن عملیات مسلحانه و نظامی علیه مردم بی‌دفاع غیرنظامی، همراه و هم‌صدا با آزادی‌خواهان جهان خواهان آتش‌بس فوری و تأمین حقوق حقّهٔ مردم فلسطین شدیم. با این رویکرد ما مهار مقاومت آمریکا و تصویب قطعنامهٔ شورای امنیت را یک پیروزی بزرگ برای مردم بی‌گناه غزّه و فلسطین و تمامی آزادی‌خواهان جهان می‌دانیم.

مطالعه »
بیانیه ها

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

ما فداییان خلق ایران از نخستین روز آغاز جنگ ضمن محکوم کردن و غیرقابل توجیه خواندن عملیات مسلحانه و نظامی علیه مردم بی‌دفاع غیرنظامی، همراه و هم‌صدا با آزادی‌خواهان جهان خواهان آتش‌بس فوری و تأمین حقوق حقّهٔ مردم فلسطین شدیم. با این رویکرد ما مهار مقاومت آمریکا و تصویب قطعنامهٔ شورای امنیت را یک پیروزی بزرگ برای مردم بی‌گناه غزّه و فلسطین و تمامی آزادی‌خواهان جهان می‌دانیم.

مطالعه »
برنامه و اساسنامه
برنامه سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت)
اساسنامه
اساسنامه سازمان فدائیان خلق ایران (اکثریت)
بولتن کارگری
شبکه های اجتماعی سازمان
آخرین مطالب

وظیفهٔ دادنِ هُشدار…

از قطعنامۀ شورای امنیت سازمان ملل و برقراری آتش‌بس فوری و پایدار در غزّه حمایت می‌کنیم!

رابطه دولت و بازار سرمایه داری در عصر «لیبرالیسم کلاسیک» و «نئولیبرالیسم»

دعوت همگانی برای مشارکت در فرایند تدوین اصول و محورهای حداقلی برای حکومت نشست نخست: شنبه ١١ فروردین ١۴٠۳ (۳۰ مارس ۲۰۲۴ میلادی)

چشمان بیدار

۹ میلیون بی‌سواد و ۹۳۰ هزار بازمانده از تحصیل در ایران