با جلو رفتن روند تدارکات انتخاباتی و قطعی شدن نامزدها کە در آن سە نفر از جناح اصولگرایان و سە نفر از جناح اصلاح طلبان از سد شورای نگهبان گذشتند، جنب و جوشهای انتخاباتی در هر دو جناح شدت گرفتە اند. از آنجائی کە رئیسی بعنوان نامزد اصلی اصولگرایان مطرح است و روحانی از جناح اصلاح طلبان ـ اعتدالیون، با توجە بە کارهای صورت گرفتە در ستاد انتخاباتی رئیسی و سخنان وی در نخستین دیدار رسمی تلویزیونی اش از شبکە سرتاسری، می توان تا حدود زیادی بە نوع نگاە و برنامەهای او (اگرچە برنامەی اعلام نکردەاست) دست یافت.
چنان که در خبرها آمدە است در ستاد اجرایی رئیسی، احمدی‌نژادی‌ها اتراق کردە و مسئولیتهای اساسی را پذیرفتەاند، مصباح یزدی نیز با اعلام حمایت خود از کاندیداتوری رئیسی، کل جبهە پایداری ها را در پشت سر او ردیف کرد. هرچند احـمدی نژاد اعلام کرد کە در انتخابات پیش رو از هیچ نامزدی پشتیبانی نخواهد کرد، کە این را تنها باید بمنزلە شکافی نە چندان با اهمیت در جبهە پایداری ها دید کە آن هم در نهایت بنفع رئیسی تمام خواهد شد. بە نفع رئیسی تمام خواهد شد، زیرا کە فردی بمانند احمدی نژاد کە سابقە پایداری دارد در سخنان اخیر خود بە رهبر نظام تاختە است، و بنابراین با این عمل خود، این حدس و فکر را در میان مردم رای دهندە می تواند القا کند کە رئیسی هم بمانند احمدی نژاد روزی طغیان خواهد کرد و او نیز اساساً فردی است درصدد تغییرات اساسی در ساختار تصـیم گیری نظام. در واقع رادیکالیسم نوع احمدی نژادی، حیلەای است برای بیرنگ کردن حنای اصلاح طلبی اصلاح طلبان تا از این طریق رأی اصلاح طلبان را در جامعە تضعیف کنند.
نیز اگر نگاهی بە سخنان رئیسی در مصاحبە تلویزیونی اش بیافکنیم، می بینیم کە موضوعات مورد تاکید او، چقدر، هم آشفتگی فکری و برنامەای او را می رسانند و هم او تا چە اندازە در بنیانهای خود بە جبهە پایداری ها نزدیک می شود.
او همانند احمدی نژاد یک پوپولیست سربرآوردە از جناح راست و راست افراطی درون نظام است کە سیاست را در دروغ و وعدەهای بی بنیاد یافتە است. تکرار برنامەهای احمدی نژاد در زمینە یارانەها (او گفت کە در صورت انتخاب تا سە برابر آن را برای دهک های پایین جامعە افزایش خواهد داد)، میل بە ادامە مسکن مهر و این کە شش میلیون شغل در کشور ایجاد خواهد کرد، از جملە مواردی اند کە معرف شاخص های پوپولیستی وی اند. هم چنین سخن گفتن از این کە خود او از یک خانوادە فقیر می آید و بنابراین درد مستمندان را می فهمد (مانند احمدی نژاد کە سر سفرە سادە عکس می انداخت و بر روی زمین می خوابید و آن را در شبکەهای اجتماعی پخش می کرد)، و ابراز نفرت از اشرافیگری کە او آن را تلویحاً بە مسئولان نظام نسبت می دهد، درصدد است کە بە مردم بگوید کە من هم از همان قماش و جنس شمایم و بنابراین بە حسن همین احساس یگانگی من با شما، بە من رای بدهید!
اما پوپولیسم او همانند پوپولیسم نوع احمدی نژادی زیاد دوام نمی آورد. در آنجائی کە سخن بر سر ساختارها و نوع رابطە خود با رهبر نظام است، او بعنوان یک تیپ گوش بفرمان ظاهر می شود کە سرسپردە رهبر است و بنابراین با نگاە بە بالا، مردم گرائی زیرکانە خود را فوراً فراموش می کند. سخن گفتن او از اصلاح ساختارهای فسادزا و سرانجام این کە می توان وضعیت را بدون کمک از خارج بهبود بخشید (تکرار سخنان خامنەای)، آن مواردی اند کە نشان می دهد کە او اساساً پوپولیسم را برای تحکیم موقعیت جناحی خاص از رژیم می خواهد و نە برای کل نظام. زیرا کە اگر نگاهی بە تجربە پوپولیسم در دیگر کشورها بیافکنیم، از جملە در کشورهای اروپائی (مانند آلمان هیتلری و آمریکای دوران ترامپ)، کە پوپولیستها در این کشورها نە برای حفظ موقعیت فرد یا جناحی خاص، بلکە برای حفظ کل سیستم می آیند و در این راە خود بە فرد اصلی کشور تبدیل می شوند، آنگاە حتی ژست دروغین پوپولیستی آنان هم آشکار می شود.١
بنابراین رئیسی با حرفهای اولین دور رقابت انتخابتی خود، نشان می دهد کە او نسخە و کُپی مخدوشی از تجربە احمدی نژاد است کە تنها برای بازگرداندن موقعیت جناح اصولگرایان و راست افراطی و بە همراە آنان تقویت بیشتر جایگاە رهبر نظام آمدە است. سخنان اولیە او نشان می دهند کە او حتی نتوانستە بر احمدی نژاد هم چیزی بیافزاید. تجربە رئیسی نشان می دهد کە او یک نیمە پوپولیست ـ نیمە پدرگرا (پاتریارکالیست) است کە نە در خدمت نظام مورد دلخواە خود، بلکە در خدمت جناحی از آن است کە بە گمان او تنها آن جناح معرف جمهوری اسلامی است و بس.
سخن آخر این کە پوپولیستها معمولا افرادی هستند دارای شخصیت کاریزماتیک. این شخصیت کاریزماتیک بویژە در خصوصیات فردی خود را نشان می دهد. جرأت، فن سخنوری و شکستن مرزهای موجود از جملە خصوصیات یک فرد پوپولیست و کاریزماتیک است. اما رئیسی از این خصوصیات هم بی بهرە است. شیوە سخن گفتن، صدا و لحن غیر آهنگین او کە در یک مصاحبە تلویزیونی همانند خطبە نماز جمعە سخن می گوید، همە نشان از آن دارند کە او حتی نمی تواند یک نیمە پوپولیست موفق هم باشد.
زیرنویس
١ـ شاید رفتارهای احمدی نژاد در دوران ریاست جمهوری خود کە با رهبر نظام درافتاد و یازدە روز در خانە تحصن کرد، یا سخنان اخیر او در مورد خامنەای، درک موقعیت خود بعنوان یک پوپولیست باشد. این کە یک پوپولیست اساساً نمی تواند گوش بە فرمان هیچ فرد بالاتر از خود باشد و بناچار باید روزی با آن فرد درافتد.
