انتشار ویدیوی دیدار خامنەای و رفسنجانی کە در آن خامنەای منتقدانە رو بە رفسنجانی در خصوص نگاە او از مزایای روابط با غرب می گوید، نشان از تلاش رفسنجانی برای تکرار موضعی دارد، و این بار از طریق اقناع خامنەای، کە زمانی بە پذیرش قطعنامە ۵٩٨ منجر شد کە طی آن جنگ هشت سالە ایران و عراق پایان یافت؛ اما همزمان خمینی پذیرش قطعنامە را بە نوشیدن جام زهر تشبیە کرد.
می توان گفت کە سالهاست مواضع پراگماتیستی رفسنجانی (و طیف پیرامون او، حتی بعد از مرگش)، سعی در تکرار همان مسئلە و این بار بە طریقی دیگر دارند، اما خامنەای بشدت مقاومت می کند؛ هرچند در مقطعی بە پذیرش نرمش قهرمانانە منجر شد کە طی آن برجام با طرفهای دیگر در سطح جهانی امضاء شد.
خامنەای بە هیچ وجە نمی خواهد تجربە خمینی بە گاە جنگ ایران و عراق را تکرار کند. او حداقل بدنبال راە حل میانی است و نە عدول صد در صدی از مواضع. بە بیانی دیگر اگر شعار ‘جنگ، جنگ تا پیروزی’ متحقق نمی شود، اما جبهەها هم تخلیە نشوند! او شخصیتی است میان جنگ و جبهەای آمادە.
از این لحاظ خامنەای بە خمینی نمی ماند. او از این می ترسد کە بمانند بعد از دوران جنگ، جو جامعە عادی شود و از جملە سیاست تعدیل اقتصادی صورت پذیرد کە طی آن چنان اقتصاد ایران بە جهان خارج (و بویژە غرب) گرەبخورد کە مبانی ایدئولوژیکی نظام جمهوری اسلامی با مشکل مواجە شود. او می داند کە اگر جبهەها بنوعی خاموش شوند، با برجستەشدن مسائل داخلی قافیە را بە مردم خود خواهدباخت.
خمینی از این لحاظ مشکلی نداشت. تصور او بر این بود کە نظام اسلامی آنقدر قوی هست کە بتواند در غیاب جنگ هم بە موجودیت خود ادامە بدهد، اما خامنەای بنوعی تشنج احتیاج دارد تا بتواند ادامە بدهد. خمینی می توانست شکست را پذیرا باشد و آنرا بە نوشیدن جام زهر هم تشبیە کند، اما خامنەای هم از پذیرش شکست واهمە دارد و هم از توصیف صریح آن بمانند رهبر اول جمهوری اسلامی. بیهودە نیست این چنین با عصبیت در ویدئو مورد نظر، با رفسنجانی برخورد می کند. خمینی یک پراگماتیست هم بود، اما خامنەای بیشتر یک ایدئولوژیست است.
و تمام سخن بر سر فرمول بیان کنندە این راە حل سوم است. و آیا چنین راە حلی پیدا می شود؟ برجام توافقی برد ـ برد بود، اما نیروهائی در داخل خود نظام آن را برنتافتند و علیە آن بە انحاء گوناگون شوریدند. بە بیانی دیگر نیروهائی در درون خود نظام راەحل سوم مورد نظر خامنەای را هم برنتافتند و بە فروریزی آن کمک کردند.
با این حساب آیا همان جام زهر آقای خمینی، عاقلانەترین راە حل اتمام قضیە نیست؟
