برون‌رفت از بن‌بست بعدی سخت‌تر خواهد بود
اختلاف میان ملت و حاکمیت بزرگ‌تر از آن است که با جمع کردن معترضان از خیابان‌ها و دانشگاه‌ها بتوان آن را حل کرد. ممکن است بساط معترضان را بتوان موقتاً جمع کرد، اما سرکوب، امواج اعتراض را دائماً کوبنده‌تر می‌سازد. این واقعیت به اندازه‌ی کافی تجربه شده، اما اسف‌بار آن‌که حاکمان از این همه تجربه هیچ درسی نیاموخته‌اند. اگر حاکمان امیدوارند که پس از این همه سرکوب خونین باز بتوانند بر این مردم داغ‌دیده و ناراضی حکومت کنند، به گمان من در اشتباه‌اند. حاکمان جمهوری اسلامی عادت دارند که در بن‌بست تصمیم بگیرند و در بن‌بست راه برون‌رفت را جستجو کنند، از همین روست که معمولاً راه حل‌های‌شان ویرانگر و زاینده‌ی مشکلات بیشتر بوده است. مقاومت در برابر اصلاحات به شکل‌گیری جنبش ناگزیر تغییرخواهی انجامیده و مقاومت در برابر تعامل آشتی‌جویانه با جهان به شکل‌گیری اتحاد جهانی علیه جمهوری اسلامی منجر شده است.
اکنون نیز حاکمیت با مقاومت غیرمدبرانه و خلاف دوراندیشی در برابر راه حل مسالمت‌آمیز برای حل بحران موجود، خود و کشور را به بن‌بست‌های تنگ‌تری در خواهد انداخت. تداوم وضعیت پرتنش برای کشور خسارت‌بار است و هیئت حاکمه حق ندارد چنین وضعیتی را در جهت حفظ منافع خود بر ما تحمیل کند. رفراندوم یک راه حل مدنی است که پذیرش آن می‌تواند کشور را از آسیب‌های فراوانی حفظ کند. ریخته شدن خون انسان‌ها، چه معترض و چه مأمور حکومتی، به دلیل مقاومت حاکمان برای حفظ مسند و جایگاه خویش هیچ توجیه عقلی، انسانی و اخلاقی ندارد. آیا جمهوری اسلامی با پذیرش رفراندوم تحت نظارت نهادهای مستقل داخلی و بین‌المللی یک اقدام مدنی را در کارنامه‌ی خود ثبت خواهد کرد؟
در کارنامه‌ی این حکومت شواهدی یافت نمی‌شود که بر اساس آن‌ها بتوان به این پرسش پاسخ مثبت داد، اما به گمان من اگر همه‌پرسی در باره‌ی اصل نظام سیاسی به یک مطالبه‌ی ملی تبدیل شود، اجرای آن علیرغم میل حاکمیت غبرممکن نخواهد بود. باید اضافه کنم که به نظر نویسنده، حاکمان با عدم پذیرش رفراندوم و دیگر راه حل‌های مدنی ممکن، سخت پشیمان خواهند شد. بن‌بست بعدی حتماً تنگ‌تر و برون‌رفت از آن سخت‌تر و شاید ناممکن باشد. پذیرش راه حل مسالمت‌آمیز و به موقع هزینه را برای همه‌ی طرف‌ها کم‌تر می‌کند.
آذر ۱۴۰۱
