۲۹اسفند ۱۳۲۹، نقطه عطفی در تاریخ مبارزات ضد استعماری ایران است. در این روز، مجلس شورای ملی پس از ماهها تلاش و مقاومت، قانون ملی شدن صنعت نفت را تصویب کرد. این اقدام، که با حمایت گسترده مردم، نیروهای ملی و چپ همراه بود، پاسخی به غارت منابع نفتی ایران توسط بریتانیا محسوب میشد. نام دکتر محمد مصدق، رهبر این جنبش تاریخی، بهطور جداییناپذیری با ملی شدن صنعت نفت و رهایی از سلطه سرمایهداری جهانی و حاکمیت مردم پیوند خورده است.
ملی شدن صنعت نفت، پس از سالها سلطه خارجی، نمادی از حاکمیت ملی ایران بود. در شرایطی که کشور با فشارهای اقتصادی و سیاسی دستوپنجه نرم میکرد، دولت مصدق تلاش داشت وابستگی اقتصادی به نفت را کاهش داده و استقلال ملی را تقویت کند. مذاکرات او با بانک جهانی برای ازسرگیری صادرات نفت، که بر اساس اسناد تازه منتشرشده صورت گرفت، گواهی بر ایستادگی او در برابر فشارهای بینالمللی بود.
ملی شدن صنعت نفت، فراتر از یک تصمیم اقتصادی، نمادی از مقاومت در برابر استعمار، مبارزه برای حاکمیت ملی و تلاش برای استقلال اقتصادی بود. تصویب این قانون، ایران را وارد رویارویی مستقیم با بریتانیا و سپس آمریکا کرد و زمینهساز تحولات بزرگی شد که در نهایت به کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و سقوط دولت ملیگرا انجامید. بازگشت حکومت پهلوی، بار دیگر سلطه شرکتهای نفتی خارجی بر منابع کشور را تثبیت کرد. این رویداد در حافظه تاریخی ایرانیان همچون زخمی عمیق باقی مانده است. با وجود شکستهای مقطعی، این جنبش مسیر آینده ایران و دیگر کشورهای نفتخیز را تغییر داد و نشان داد که کنترل منابع طبیعی، نقش تعیینکنندهای در سرنوشت ملتها دارد.
در آستانه سال جدید، ایران با بحرانهای عمیق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دستوپنجه نرم کرده و جهان با تحولات پرشتاب و تنشهای جدید روبهرو است. تجربه ملی شدن صنعت نفت نشان داد که استقلال واقعی زمانی معنا پیدا میکند که هرگونه استثمار، چه داخلی و چه خارجی، ریشهکن شود. عدالت اجتماعی، پایه آزادی و گذار به دموکراسی است و بدون آن، تحقق اراده ملی ممکن نخواهد بود. بازپسگیری ثروتهای ملی، گذار از سلطه استبداد به سوی دموکراسی، و استقرار حکومتی بر پایه خواست و اراده مردم، تنها راه عبور از بحران کنونی است
ایران امروز در بزنگاهی تاریخی جدیدی قرار دارد، عبور از بحرانهای کنونی و دستیابی به استقلال، عدالت اجتماعی و آزادی، تنها با تلاش آگاهانه، همبستگی و مشارکت همه نیروهای ملی و مردمی میسر خواهد شد. تاریخ نشان داده است که سرنوشت ملتها را آگاهی، اراده و اتحاد مردم تعیین میکند. همانگونه که جنبش ملی شدن صنعت نفت نشان داد، مبارزه برای استقلال و آزادی، هرچند دشوار، اما شدنی است. آیندهای روشن تنها در سایه حاکمیت قانون، عدالت اجتماعی، پایان استبداد و تحقق اراده ملت امکانپذیر خواهد بود.