سید ابوالقاسم نباتی (زادهٔ ۱۱۹۱ قمری در اوشتبین درگذشت ۱۲۶۲ قمری در اوشتبین) شاعر ترک ایرانی قرن ۱۲ و ۱۳ هجری قمری.
زندگینامه
سید ابولقاسم متخلص به نباتی و مشهور به مجنون شاه و خان چوپان فرزند میر یحیی (ملقب به سید محترم اشتبینی ) به سال ۱۱۹۱ ه. ق. تولد یافت، دوران جوانی خودرا در قریه اشتبین که یکی از قراء با صفای قره داغ و بخش سیه رود است، با حشم داری وباغبانی گذرانید، زیبایی های طبیعت او را به سرودن اشعار برانگیخت. او رفته رفته به عرفان گرایید و ضمن تحصیل به مطالعه آثارعمر خیام، مولوی و حافظ پرداخت بعدها به شهر اهر رفت و در بقعه شیخ شهاب الدین اهری گوشه عزلت گزید و اواخر عمر باز به زادگاهش اشتبین برگشت .
نباتی مردی صوفی مشرب بود و اشعارش رابه زبانهای ترکی آذربایجانی وفارسی سروده است. همانطور که مرحوم تربیت مینویسد ( متتبع اشعار خواجه حافظ شیرازی است و بیشتر به جنس تجنیس طالب بــوده شعرهای ترکی مطابق نغمات کردی ، کرمی، قارا کهری، گــــــــرایلی بسیار گفته است.)
نسخه هایی ازدیوان نباتی به شرح زیر درکتابخانه ها موجود است :
کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره ۱۰۷۸ (نستعلیق خوب اواخر سده ۱۳. دارای غزل، رباعی، مخمس ، ترکیب بند فارسی و ترکی، در حدود ۴۸۰۰ بیت و پیرامون هزار بیت از نسخه چاپــــــــی بیشتر دارد ( فهرست مجلس، ج ۳ ص ۴۳۴ .)
کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره ۲۵۰۰ : نستعلیق سده ۱۳، دارای قصیده، غزل، قطعه، رباعی و شعر هایی به ترکی، آغاز برابر نسخه مجلس (فهرست دانشگاه تهران ، ج ۹ ، ص ۲۴۶۸. )
کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره ۱/۴۳۳۵ : گویا به خط محمد رضا فراشبندی (ص ۱-۱۱) ترکی (فهرست دانشگاه، ج ۱۳، ص ۳۲۹۴)
کتابخانه ملی تبریز به شماره ۲۸۹۱ : نستعلیق ، ۱۴۸ گ ، ۱۳ – ۱۴ س بدون تاریخ .
(فهرست کتابخانه تبریز – ج ۲ – ص ۶۷۷ )
دیگرازآثارنباتی منظومه ای است به نام ( عین العشــــــــق ) که بنا به نوشته مشار به سال ۱۳۳۲ درلاهوربه طبع رسیده است. ( مـــــولفین کتب چاپی، ج ۱، ص ۲۹۲ )
دیوان اشعارش به سال ۱۲۷۴ در تبریز چاپ سنگی و در دهم اردیبهشت ۱۳۴۵ به خط نستعلیق ( یوسف مشکین قلم ) به اهتمام مــــــدیر کتاب فروشی ادبیه تهران در ۲۶۶ صفحه ۱۶ سطری چاپ افست شده است و شامل بحر طویل، غزل و قصیده، مخمس و رباعی و مستزاد وساقی نامه و اشعاری به ترکی آذربایجانی است. بحر طویل چنین شــــــــــروع میشود :
( منبع چشمه هر کلمه که جاری شود از نطق و بیان و کام و زبان، اسم خداوند عظیم است …. )
دیوان اشعار
جمع اشعار بهجامانده از نباتی به پنج هزار بیت بالغ میگردد که تقریبا نصف آن فارسی و نصف دیگر ترکی است. اشعار نباتی در جمهوری آذربایجان و قفقاز و ترکیه و ایران طرفداران بسیاری دارد. در زندگی و طرز تفکر او فراز و نشیبهای زیادی دیده میشود. او گاهی صوفی و درویش، گاه رند و خراباتی و گاه عارف و عاشق، گاه مسلمان و گاه کافر بودە است.
از عرش خدا بلندتر چیزی نیست بالاتر ازو اگر بود جای علی است
و یا
در درگه خلق بندگی مارا کشت از بهر دو نان دوندگی ما را کشت
گه منّت روزگار گه منّت خلق ای مرگ بیا که زندگی ما را کشت
آنگونه که محمدعلی تربیت می نویسد نباتی متتبع از اشعار حافظ شیرازی است و بیشتر به جنس تجنیس طالب بوده شعرهای ترکی مطابق نغمات کردی، کرمی، قارا کهری، گرایلی بسیار گفته است.
دیگر از آثار نباتی منظومهای است به نام (عین العشق) که بنا به نوشته مشار به سال ۱۳۳۲ در لاهور به طبع رسیدهاست.
دیوان اشعارش به سال ۱۲۷۴ در تبریز چاپ سنگی و در دهم اردیبهشت ۱۳۴۵ به خط نستعلیق (یوسف مشکین قلم) به اهتمام مدیر کتاب فروشی ادبیه تهران در ۲۶۶ صفحه ۱۶ سطری چاپ افست شدهاست و شامل بحر طویل و غزل و قصیده و مخمس و رباعی و مستزاد و ساقینامه و اشعاری به ترکی آذربایجانی است.
تخلص او در اشعارش نباتی، خان چوبانی، مجنون و مجنونشاه میباشد.
نمونهای از اشعار
اشعار فارسی
عمرچون همدم مرگ است چه هشتاد چه بیست
خوشدل آن کس که در این میکده آزاد بزیست
ای نباتی بنگر این گهر از مخزن کیست
گفتمش سلسله زلف بتان از پی چیست
گفت حافظ گلهای از شب یلدا میکرد
اشعار ترکی
گؤره سن من نییه یارب بئله نالان اولـــــــدوم؟
غلط ائتـدیم کی سنه واله و حئیران اولــــــــــــدوم.
اودا یاخدین من بیچاره نی پروانه کیمــــــــــی،
آجیغین گـــــلدی مگر عاشیق انسان اولــــــــــدوم؟
سود و سرمایه می مجموع ألیمدن آلــــــــــدین
نییـــــه کیم زاهید اولوب مسجده دربان اولـــــدوم!
شیخ صنعان کیمی بوینوما سالدیم زنــــــــــار،
اینــــــــــدی گل گؤرکی کلیسالارا رهبان اولدوم.
ائتدیم اول دلبر ترسایا بوگون بیر سجـــــــــده،
ایندی بیلدیم کی یقین من ده موسلمان اولــــــــدوم!
لله الحمد کی من کوفرده بولدوم ایمـــــــــــــان،
کئــــــچن ایامه نه حاصیل که پشیمان اولــــــدوم!
گل نباتی،دولانیم باشینا،وه! وه! نه گـــــــــــؤزه ل
جام وئریب، یاره وفا راهینه قوربان اولـــــــــدوم
آرامگاه
وی پس از حدود هفتاد سال عمر، در ۱۲۶۲ قمری درگذشت. در خصوص آرامگاه نباتی در یک بلندی مشرف به روستای اشتبین و رودخانه ارس از اظهارات اهالی روستا چنین بر میآید که نباتی همیشه در یک نقطهای از بلندی کوه مینشسته و به روستا و زادگاه خود و رودخانه ارس و جادهای که اهالی و دختران جوان در آن تردد داشتند نگاه میکرده و اکثرشعرهای خود را در آن نقطه آفریده و و با صدای دل نشین به آواز خواندن میپرداخته که بعد از درگذشت وی، اهالی بنا به علاقه وافر نباتی به آن محل خاص، وی را در همان نقطه دفن کردهاند.
توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان شرقی (تبریز) و عدهای از ادبدوستان کنگره بزرگداشت این شاعر و عارف در شهریورماه سال ۱۳۷۲ شمسی در شهر کلیبر مرکز قرهداغ برگزار گردید.
منابع
آذربایجان در سیرتاریخی ایران، رحیم رئیس نیا ۱۳۶۷
احادیث مثنوی به جمع و تدوین بدیعالزمان فروزانفر، تهران، امیر کبیر، ۱۳۴۷
ارزش میراث صوفیه، عبدالحسین زرینکوب، تهران، امیر کبیر، ۱۳۶۲
دیوان نباتی به اهتمام حسین محمدزاده صدیق، انتشارات رودکی ۱۳۶۹
فهرست دانشگاه تهران، ج ۹، ص ۲۴۶۸
کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به شماره ۱/۴۳۳۵: گویا به خط محمد رضا فراشبندی (ص ۱-۱۱)
کتابخانه ملی تبریز به شماره ۲۸۹۱: نستعلیق، ۱۴۸ گ، ۱۳ – ۱۴ س بدون تاریخ
۱۳۸۸,۱۰,۲۳
زندگی نامه سید ابولقاسم نباتی
محمد …. اشتبین, زندگی نامه | برچسبها: ابوالقاسم نباتی, اشتبین, حکیم نباتی, زندگی نامه |
نمونه ای از اشعارش :
ای گرفته از رخت خورشید عالم گیر نــــــــور
چند از خاک درت باشم من مهجـــــــــور دور
گر بگویم رفت سودایت ز سر ، باور مکـــــن
روز محشر با غم عشق تو بر خیزم ز گـــــور
لن ترانی گفتن و رخساره بنمودن ز چیست
مشکلی دارم خدارا ای کلیم الله طور……..
………..
و شعری دیگر :
گهی در جوش و گاهی در خروشــــــــــــم
گهی در گفتگو ، گاهی خموشــــــــــــــــم
گهی از چشم ساقی در خمــــــــــــــــــارم
گهی سر مست جام می فــــــــــــروشم ..
از رباعیات او :
از خانه دگر مست و ملنگ آمـــــــــــــده ام
تا بر ســـــر کوچه لنگ لنگ آمـــــــــــــده ام
دیروز به دل تــــــــرک دو رنگی کـــــــــــــردم
امروز ببین که چـــــــند رنگ آمـــــــــــــــده ام
****
در درگه خلق بندگــــــــــــــــــــی مارا کشت
از بهر دونان دوندگـــــــــــــــــــــی مارا کشت
گه منت روزگار ، گــــــــــــــــــــــه منت خلق
ای مرگ بیا که زندگــــــــــــــــــی مارا کشت
در تضمین غزل حافظ :
رند مستی به چمن سیر و تماشا میکــــــــــــــــــرد
از سر شور و طرب باده به مینا می کــــــــــــــــــــرد
گاه مستانه به این زمزمه لب وا می کــــــــــــــــــرد
(سالها دل طلب جام جم از ما می کــــــــــــــــــرد )
( آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا میکـــــــــــــــــــــرد )
عمر چون همدم مرگ است چه هشتاد چه بیست
خوشدل آن کس که در این میکده آزاد بزیســــــــت
ای نباتی بنگر این گهر از مخزن کیســـــــــــــــــت
(گفتمش سلسله زلف بتان از پی چیســـــــــــت )
( گفت حافظ گله ای از شب یلدا می کــــــــــــرد )
از دوبیتی های ترکی شاعر
دیوانه کؤنول بسدی فغان ائیلمه چوخ
راز دئلیمی خلقه عیان ائیلمه چوخ
خاموش اوتور ، فیض ازل تاپ اؤزونو
ابنای زمانی همزمان ائیلمه چوخ
…
صبح اولدو ، آچیلدی کؤنلوموز گوللر تک
تؤکدو اوزه یار زولفونو سونبوللر تک
یاهو کیمی بیزده باشلادیق ، یاهو ، هو
هم ناله چکیب چمنده بلبل لر تک
…
ای جان حزین ، بو ناله دن بیر ال چک
قوی تونگو یئره پیاله دن بیر ال چک
سیندیر قلمی ، داواتین آغزین موهر ائت
بو هامی یالان مقاله دن بیر ال چک
…
ساقی گتیر او شرابی تؤک جاما گؤرک
نئیلر او آجی داوا بو سرساما گؤرک
زاهید اونو ایچمز کی اولور آدی یامان
وئر بیرجه پیاله سن بو بدناما گررک
در شهریور ۱۳۷۲ کنگره بزرگداشت این شاعر به مدت سه روز در کلیبر بر گزار شد و به همین مناسبت دیوانش به طرز مطلوبی در دو جـــــــلد به اهتمتم دکتر حسین محمد زاده صدیق انتشار یافت . جلد اول آن اشعار فارسی و جلد دوم اشعار ترکی نباتی است .
چاپ تزیینی و نفیس دیگری هم از اشعار فارسی او با تشریک مساعی جمعی از خوشنویسان و هنرمندان ، بکوشش غریبی کلـــــیبر تهیه و به علاقمندان شعر نباتی اتحاف شد .
در خصوص آرامگاه نباتی در یک بلندی مشرف به روستای اشتبــــــین و رودخانه ارس از اظهارات اهالی روستا چنین بر می آید که نباتـــــی (ره) همیشه در یک نقطه ای از بلندی کوه می نشسته و به روستا و زادگاه خود و رودخانه خروشان ارس (آراز ) و جاده ای که اهالی و دختران جوان در آن تردد داشتند نگاه می کرده و اکثر شعر های خود را در آن نقطـــــــه آفریده و و با صدای دل نشین به آواز خواندن می پرداخته که بعد از فــوت ایشان ، اهالی بنا به علاقه وافر نباتی به آن محل خـــــــــاص ، وی را در هماننقطه دفن کرده اند .
مرحوم عارف نباتی به کرات از آب رودخانه ارس می گذشته و اصلاً جایی از بدنش و یا لباس هایش خیس نمی شده و طوری ماهرانه و ظریفانــــه این عمل را انجام می داده که همه را مات و مبهوت و حیرت زده مــــــی کرده است . شنیده شده است که آن مرحوم ارس را گاهــی در روی آب به پشت خوابیده عبور میکرده است . و باز یکی از ملتزمین رکـــــابش در یکی از روزها در کنار ازس اظهار لعبه کرده و می خواهد از آب عبور کند و در باور خودش کرامتی نشان دهد ، ولی به محض اینــــــــکه وارد آب می شود نه تنها موفق نمی شود بلکه جسد نیمه جانش را دیگران نجـــــات می دهند . مرحوم این شعر را در حق وی سروده و اورا به ریاضـــــــت و تهذیب نفس و پخته شدن در کوره روزگار دعوت میکند :
گئت دولانگلن خام سن هنوز (برو گردش کن که هنوز خامی )
پخته اولماغا چوخ سفر گرک (برای پخته شدن سفر زیاد بباید )
مرغ قاف ایله هم زبان اولوب ( برای هم آواز شدن با مرغ قاف )
زیروه قالخماقا بال و پر گرک (برای اوج گرفتن را بال و پر باید )
مرحوم فریدون کوچرلی ادبیات شناس مشهور در تحقیقات خــــود در مورد نباتی چنین می نویسد :
(( سید ابولقاسم نباتی برای آذربایجانی ها به منزله خواجه حافــــــــظ ، شمس تبریزی و حتی در بعضی اشعار و کلامش به منزله جلال الــــدین رومی (مولوی ) میباشد .))
علامه شهید مرحوم علی مدرس تبریزی در جلد چهارم کتاب ریحـــانه الادب می نویسد : ((سید ابوالقاسم میر مقدم اشتبینی قــــــره داغــی تبریزی از عرفای قرن سیزدهم هجرت که درویش مسلک و صوفـــــــــــی مشرب بوده و اشعار و ذوقیات بسیاری به دوزبان ترکی و فارسی گفته و به نباتی یا خان چوپانی یا مجنونشاه تخلص می کرده و دیوان او در تبریز چاپ شده است . ))
در کتاب دانشمندان آذربایجان در مورد ابو القاسم نباتی چنین آمده است :
((خلف مرحوم سید محترم اشتبینی ، درویش مسلک و صوفی مشرب بوده ، گاهی مجنون شاه و خان چوپانی نیز تخلص کرده است . اوائل حال در قریه اشتبین که کرسی محال دیزمار قراچه داغ است نشو و نما یافته و بعد ها به قصبه اهر مهاجرت نموده و در بقعه شیخ شهاب الدین اهری مشغول ریاضت و مجاهده گردیده است .))
هنوز هم اهالی قره داغ نباتی را نه تنها شاعر بزرگ ، بلکه عارفی بسیار مقرب و صاحب کرامات می دانند و کرامات اورا در مجالس و محافل نقــــل می کنند . خود می گوید :
از خامه خان چوپانی مـــــــــــن عاجز شده کلک مانی من
خواهی که شوی تو نیز موسی یک چند بکن شبانی من
در اواخر عمر به مسقط الراس خود مراجعت کرده و در ۱۲۶۲ مرحوم شده است و مزار ش دربالای تپه ای در اشتبین است . در ضمن ایشــــــان در سال ۱۱۹۱ ه. ق. برابر با ۱۱۴۹ ه. ش. در اشتبین متـــــــولد شده است .
در کتاب مفاخر آذربایجان نیز نویسنده در مورد سید ابو القاســـــــم نباتی چنین می نویسد :
((مرحوم سید ابوالقاسم بن میر یحیی اشتبینی ، متخلـــص به ( مجنون شاه ) یا ( خان چوپانی) یکی از شاعران آذربایجان از منطقه قــــــره داغ می باشد .
نمونه ای دیگر از شعر ایشان :
این درد که من دارم ، هر روز فـــــزون بـــــــــــادا
این دل که بما دادی ، بگذار که خـــــــــــــون بادا
با عشق نسازد عقل ، از من بشـــــــــنو این نقل
امروز بر آورد قد ، فـــــــــردات چـــــــــــو نون بادا
هر کس شده عاشق وش از جام ازل سرخوش
دیگر چه سخن اورا ، باید که جنون بـــــــــــــادا
از عشق تو ای دلبر ، هر دل که نیارد ســـــــــر
سرگشته و سرگردان ، چون چرخ نگـــــون بادا
ای ابر کرم برخیز ، دریاب نباتـــــــــــــــــــــی را
نو خیر گلستان است حیف است زبون بـــــــادا
اشعار حکیم نباتی
ساقــــــیا؛ دور دولانــــــــیم باشـــــینا ،گل دؤورانـه
جام زرینی گؤتور، بیـــــــــــرجه دولان مستانــــــه
تار زولفون کیمی ظالیم؛ منـــــــی بی جان ائله دین،
گتیر اول روح و روان ایله منــــــــــی بیر جـــــــانه.
گـــــــؤرمه سین ئـــوزگه گؤزللر من و مجنونو،مگر
ســــــــالیب اول کافــــــــیر بــــــــی رحم منی زندانه.
عشقـــــــــدن گـــؤر نه عجب نفعه یئتیشدیم وه! وه
عــــــــاقیل عصر ایکـــــن ائتــــــــدی منی دیــــوانه.
قورخمـــــــا نیـــــــــران فـــــراقین شرریندن ای دل
صـــــــدق ایلــــــــه دوت أوزونـو بیرجه شه مردانه
اســــــــم اعــــــــظم دئیــــــــــلن، اســـم علیدیر بالله
گــــــزمه بــــــی جـــــــا یئـره نسناس کیمی هر یانه
ائتمـــــز اقـــــــــرار نباتــــــــی! بو سؤزه زاهد دون،
گلمـــــــــز ایمانـــــــــا یقیـــــــــن،آند ایچه سن قرآنه
******
کوه عشـــقه گل، گئتـــمه بی دلیل،
غول دنــــــــــگ تک دوشـمه چوللره.
تا کـــــی سالـــیکه رهنــــــمون اولا،
خضــــــر ره کیــــــمی راهــــــــبر گــرگ
****
یوخ یالان دئــدیم هـــرزه سؤیله دیم،
واضحین دئیــــیم، دوغرو سؤیله ییم.
حققـــــه عــــارفی واصــــیل ائتمگه،
بیــــر دوداقــــلاری گـــــــــول شکر گرک
****
زولفی عنبـــــــــــرین خالــی نازنین،
غنچه تک دهــان،قاشی جان ستان.
شاه گولـــــروخان، ماه بـــــــی قرین
نســـــــــترن کیــــــــــمی سیمبر گرک.
*****
لاله تـــــــــک أوزو آل یـــــــانـاق اولا،
تازه گول کیـــــــــــمی تر بوخاق اولا.
آغ آیـــــــــــــــــاز أوزو آیــــدان آغ اولا
قاشـــــــلاری اونــــــــــا هم سپر گرک.
*****
همعـــــینان اولا مهــــــــر و مار ایــله
هـــــم زبان اولا نـــــور و نـــار ایـــــله.
زولفــــــو بحث ائـــــده شاهــمار ایله
گـــــــــنج سیــــــنه سی پر گــهر گرک.
*****
حققــــه آشـینا، خلقـــــــدن جــــــدا،
ائیلــــه میـــش اولا نفـــــی ماســـوا.
تـــــرک ائــــده بـــوتــــون یــــاردان ادا
اول مســــــیح تک بــــــی پــــــدر گرک.
*****
قویگــــــــــیلن قـــــــــدم دیـره لاجرم،
نقش بوتـــــــــده گور سیرر وحـــدتی.
بو چــــــگونه دن واقیــــــــــف اولماغا
بیر جنـــــــون حــــــــق،مـــــــرد أر گرک.
*****
آز دانیشگـــــیلن، اولگــــیلن خمـوش،
ائتمه عالمـــــی سیرر عشقی فاش.
بوردا دورمـــــــا چوخ،گئچ بو ورطه دن
بو مقـــــــوله ســــــوز مخــــــــتصر گرک.
*****
منع قیلمــــــــایین چوخـدا زاهیـــدی،
عذرو وار اونون، عاشــــــیق اولماییب
او عبـــــــــــــث یئره خلق اولونماییب،
باغـــــبانه بـــــــیر کـــــــلّه خـــــــر کرگ.
****
جــــد و جهــد قیل، عارف اول، گؤزوم،
عــــــــــلم عشقدن اولمـا بـی نصیب.
جــوم بو بحــــــره بیر، تاپ او گؤوهری
عاشقـــــم دئیـــــــــــــن ترک سر گرک.
*****
راه پر خـــــــطر بخــــــــت واژگــــــون،
زولـــــــف یـــــار تـک شب سیاهگون.
ایندی غیــــــــــــبدن خـــــان چوبانینا
نخــــــــل طــــــــوردن بیـــــر شرر گرک.
*****
هر خســـــــیسه گل ائتـــمه التــجاءِ.
اولمـــــــاز ئـــــوزگه دن حاجتــین روا،
مشکول آچـــــــماغا شاه لافتــــــــی
عنــــــــــــــــــــــتر اولدورن شیر نر گرک
*****
بو جواهـــــــــــرین یوخــــدو قیمتی،
آچگیلن گؤزوم یاخشـــی سئیر قیل.
هر بیــــــــــــــری دگر چین خراجینا،
موفتـــــــه وئــــرمرم، سیـــم و زر گرک.
*****
بیر گــــــــوزل جـوان ایسترم، همان
کیم بو سوزلـــــری ائیله سین روان،
هاردا دیر دئسین بیــــر شکــــر زبان
کیم بو سؤز مـــــنه هامـــــــی تر گرک.
****
ساقـــــــــی! گل منه جام عشقدن
بیر کرم قیــــــلیب ئویله مست قیل،
تا دئسینله خلـــــــــق لال اوتورماغا
بــــو نبـــــــاتی تـــــــک بخــــته ور گرک
یــــک کلاه نمد و خــــــرقه ی پشم دو منــــی
پیش من به ز دو صد گــــــوهر در عدنــــــی
لیف خرما کمر و رخــــــت و قبا یک کفنــی
نـــولا عالـــم گوره بو وضعده بیر کرره منی
بیــــــــر دوعا ائیله سنی ساخلاسین الله غنی.
عالی ائـــــــــت همتینی، سئر ائله بو دونیانی،
نه گؤزلـــــــــــدیر دئیه لر خلق سنه سئیرانی.
کیمدی بو چرخ کـــهن، سن اولاسان دربانی؟
بی بنــــــــــا الــــــدوغو معلوم، هانی بنیانی،
اول مجـــــــرد کی مگر قورتاراسان بو بدنی
آرتمامیش قال و مقالین چک ئوزون بیر یانـه
خیری یوخدور بوجهانین، گئری دور مردانه.
جام تجریـــــــــدی گوتور باشینه چک مستانه
انتها کــــــــــــــــیم دئیه لر سید اولوب دیوانه
نـــدی فکرین مگر ائتمیش بیری محکوم سنی
بولبوله وورموش اگر گول نئــچه زخم کاری
کیم گؤروبدور کی اــــئده غیر گوله اظهاری
بسدی خاموش اوتـــــور وئر ئوزونه دلداری
گؤره جک هر کیمی، فاش ائتمه اونا اسراری
ئـــــــوزونه محرم ائله سرو و گول و یاسمنی.
چون بهار اولدو، چمن تاپدی حیـــــات تـازه
نه تغافولــــــــــدو،دور ای بولبول بی اندازه
بال آچیب طرف گـــــــولوستانه گتیر اندازه
گور نباتــــــی نئجه شوریــــــــــله گلیب آوازه
محو ائــــــــــــدیب وجد سماعیله تمام انجمنی
نسبت ســـــنه ای شوخ زلیــــــخا اولا بیلـــــــمز
بو عیــــــــــــشوده،بو غمـــــزده لیلا اولا بیلمز.
آهــــــوی ختــــــن سندن آلیب طرز نگاهـــــــین
گـــــــــول برگ لبین تک گول حمرا اولا بیلمز.
ائتمــــــــم گؤزونـــــــو نرگـــــــیز شهلایا برابر
زولف سیهــــــــین تک شب یلـــــــدا اولا بیلمز.
جان نقـــــدینه بیر بوســـــه کرم قیل سنی تاری-
داهـی دئــــــمه أل چک کی بو سئودا اولا بیلمز.
مندن سنه عجز ائیله مک اولسون گئـجه گوندوز
سنــــدن منه هی ناز کـــــــــی،حاشا! اولا بیلمز.
بسکی منی گورجـــک،منه وحشی کیمی باخدین
ایــــــــــندی داهــــی مجنون منه همتا اولا بیلمز.
چوخ عشقه دؤشن عــــــاشق بیچاره نی گؤردوم
هئچ بیری نباتـــــــــــی کیمی شیــــــدا اولا بیلمز
صبا منــــــــــــدن سؤیله او گولــــعذاره:
بولبول گولوستانه گلسین گلمه سین
بو هیجران دوشگونو، ایللر خسته سی
قاپیـــــــــنا درمانه گلسین گلمه سین
*****
من قوربانــــــــــــی اولوم عنبر تئللرین
غنچه دوداقــــــــــلارین،پسته دیللرین.
او لاله رخساریـــن،مشکین خاللاریــن
اودونــــا پروانه گلسین گلــــــــمه سین
*****
گؤزوم چوخ حسرتدیـــــر خومار گؤزونه
گونش جمالیـــــــنا شَکّــــــــر سوزونه.
اوتانیرام نئــــــــجه دئیـــــــــــیم أوزونه
دردیــــن خسته جانه گلسین گلمه سین
*****
دولاشدیـــــر بوینوما شمشاد قولونو،
قوجاقلاییم،قوجوم اینـــــــجه بئلینی
لعل لبین أمیم، سوروم دیلیــــــــنی
ایستر ألـــی جانـــه گلسین گلمه سین!
*****
نباتی ایسته مـــــز سنسیز دونیانی
عــــزتی، حؤرمتی، شوکتی، شانی.
بیر زادا قالمـــــــــایبدی داها گومانی
بو باش او میدانـــــــه گلسین گلمه سین؟
دوشه لـــــی عشقه خوار و زار اولدوم
شمـــــــــع تک دود آهــــــه یار اولدوم.
یاندیــــــــریب خرقـــــــه و ردانی تمام،
شـــــــیخ صنعانه ننگ و عـــــار اولدوم.
دئـــــــدیلر آدیــــــــــما خــــــــــراباتی،
خلـــــــــقه بیر کوفر آشیــــــکار اولدوم.
تنگه گتدی منـــــــــــــی ملامتــــــــلر،
ساکــــــــــین دشت و کوهسار اولدوم.
درد هـــــــــجرانه تاپمـــــــــادیم چاره
نــــــــــه عـــــــجب شاه تاجدار اولدوم،
چـــــــون نباتــــــــــی اونوتدو دنیانی
من ده بو خلقـــــــدن کنار اولـــــدوم
عوریان زار اولدوم یئنه،
مجونونا باخ، مجونونا باخ
سلطان غار اولدوم یئنه
هامــــوناباخ، هامــــوناباخ
******
داش أوسته قویدوم باشیمی،
تؤکدوم عمـــــــــانه یاشیمی.
توفان نوح اولـــــــــــــدوم یئنه
جیـــــــــحونا باخ، جیِِِــــحونا باخ
وحشی یاتاغـــــــــی منزلیم،
قوشلار یواسی کاکــــــــیلم
افعی ألیـــــــــــــمده اوینارام،
افســــــــــونا باخ، افســـــونا باخ
سالـــــــدی منی دیلدن دیله
دوشدو ایشیم چوخ موشگله.
ای مرغ جان! بو دیـــــده ی
پـــرخــــونه باخ، پـــرخــــــونه باخ
سالدیم اوجاغــــا مصحفی،
ساز ائیله دیم چنگ و دفی.
بوینومدا بیر زونـــــــاری گـؤر
معلـــــــعونه باخ، معلــــــعونه باخ
سولدو، خزان، اولدو گولـوم،
دوشدو نوادان بولبـــــــولوم.
بیردم منی شاد ائتــمه دی
گــــــــــردونه باخ، گـــــــــردونه باخ
آلــــدی ألیمدن یاریــــــمی،
آرتیردی آه و زاریـــــــــــمی.
هر ایلده بیر داغ آرتــــــــیرار
قـــــــــــــانونـه باخ، قــــــانونـه باخ
کئچـــدیم فلکدن،کیمدیر او
دورســـون منیمله روبه رو؟
یوزمیـــن خزینه م وار منیم
قـــــارونــــه باخ، قــــــــارونـــه باخ
قویما ألینــــــدن تیشـه نی،
تؤک داغا بو انـــــدیشه نی.
فرهــــــــاد شیرین دیر گلن
گــــــــــلگـــونه باخ، گولگـــونه باخ
قـــــــــــــوربان وفالی یارینا،
عاشیق سئون دلداریــــــنا.
وه،وه،عجب شبرنگ ایمیش
شبــــــــــــخونه باخ، شبخونه باخ
قندی نباتــــــــی توک دوزه،
گل بیر تماشا قیل ســــؤزه.
بیر گؤر نه گؤوهر دوزموشم
مضــــــمونه باخ، مضـــــــــمونه باخ
سورما نــــــباتی دن خبر،
کیم بو کلامــی کیم دئیر؟
دور بیر نـــــــظر اول قامت
مـــــــــــوزونه باخ، مــــــــوزونه باخ
